IDEEËN VOOR EEN BETER LEVEN: ZOEK IEMAND DIE VERVELENDE VRAGEN STELT
Niet bezwijken onder druk, hoe doe je dat? De sportwereld kent verhalen genoeg over hoe overeind te blijven als het erom spant. Focus, willen winnen zelfvertrouwen, dat soort dingen. Maar juist dat is allemaal verspilling van tijd.
Als de angst toeneemt, gaat logisch nadenken als eerste het raam uit. Voetballers missen penalty’s, presentaties ontaarden in wazige verhalen en hoewel je echt een leuk mens bent, kwam dat in je sollicitatie niet zo over doordat je verkrampte. In situaties waarin de spanning stijgt ‘vernauwt’ het denken. John Leach is onderzoeker aan de Universiteit van Porthmouth en onderzoekt het gedrag van mensen tijdens rampen. Toen de veerboot Estonia onmiskenbaar zinkend was, het schip helde al 30 graden, gingen mensen nog even naar het geldwisselkantoor aan boord om hun geld te wisselen. Een bemanningslid van een Boeing 737 met brandende motor vertelde hem: ‘Ondanks dat passagiers was geadviseerd alles achter te laten, stonden veel passagiers erop om hun handbagage te pakken. Toen het cabinepersoneel ze hiermee confronteerde bij de uitgang, probeerden sommige passagiers terug te gaan naar hun stoel om hun bagage daar weer op te bergen.’
Ger Post is als neurowetenschapper verbonden aan de Universiteit van Amsterdam en schreef het boek Stalen Zenuwen, waarin hij de bevindingen van Leach beschrijft. Om je te wapenen tegen denkvernauwing en niet te bezwijken onder druk, destilleerde Post uit de wereld van sport en wetenschap adviezen. Sport? Dan zullen het wel tips zijn in de trant van ‘werken aan je zelfvertrouwen’, ‘in de flow raken’ en ‘de wil te willen winnen’. Nee, zodra iemand daarover begint, kun je voortaan stoppen met luisteren, zegt Post. Grote winnaars in de sport doen ons graag geloven dat een winnaarsmentaliteit, mediteren en een groot zelfvertrouwen dé factoren zijn die maken dat ze boven zichzelf kunnen uitstijgen op het moment suprême. Een verhaal dat ook volop aftrek vindt in de wereld van coaching en training. Denk als een winnaar, focus, focus, focus, het is een hele industrie geworden. Maar wetenschappelijk onderzoek onderbouwt weinig tot niets van dat alles. Je daarmee bezig houden, is verspilde tijd.
Eigenlijk is er maar één ding dat werkelijk helpt je weerbaarder te maken als de spanning toeneemt. En dat is trainen. Maar niet gewoon trainen, trainen onder druk. Onderzoek aan de Vrije Universiteit liet zien dat politieagenten weinig hebben aan hun reguliere schietoefeningen, waarbij ze schieten op een kartonnen schijf. In die veilige proefomgeving presteren ze prima, ze schieten raak. Maar op het moment dat in het echte leven de verdachte begint terug te schieten, neemt de spanning zo toe dat de politiekogels alle kanten op vliegen. Niet verwijtbaar, rationeel denken gaat als eerste het raam uit. Maar trainen die agenten onder druk, met een tegenstanders die ‘kogels’ terugvuurt, een soort paintball, dan presteren ze plots een stuk beter.
Wat heb ik aan dit verhaal over schietende agenten, vraag je je misschien af? Als je een belangrijke presentatie moet houden voor duizend man, of een zwaar sollicitatiegesprek moet voeren, ben je geneigd thuis in je eentje te oefenen voor de spiegel. Maar om stalen zenuwen te kweken, moet je oefenen voor mensen die kritisch zijn. Voor collega’s bijvoorbeeld. Familie werkt niet, die houden te veel van je. Nog beter is collega’s te kiezen die je niet zo mag, voor extra druk. Cabaretiers passen dit trainingsprincipe ook toe. Een voorstelling staat niet zomaar in het theater, daar gaat soms een jaar aan try-outs vooraf. Door de druk van een publiek al te voelen, ben je weerbaarder op de momenten dat het ertoe doet. Oefen met een tegenstander die vervelende vragen stelt, oefen met de sociale druk, en je ster zal rijzen.
Door Monique Kitzen