MET ANDERE OGEN
Op weg naar werk passeerde ik vanochtend drie groepjes mannen. Geen enkele groep kon ik voorbijlopen zonder dat tenminste een van de mannen mij toe mompelde: ‘Goedemorgen, schatje.’ Ik reageer nooit op zulke toespelingen. Liever loop ik gewoon door, want ik voel me er altijd ongemakkelijk bij, zoals de meeste vrouwen waarschijnlijk.
Stel je nu eens voor dat mijn wandeling van vanochtend zou zijn gefilmd vanuit mijn perspectief. En dat elk van die mannen een headset kan opzetten, waarmee ze ervaren hoe het is om als vrouw steeds maar weer door vreemden nagekeken en nageroepen te worden.
Het is een realistisch voorbeeld van het soort confronterende ervaringen waarvoor virtual reality (VR) kan zorgen. Aanpak van seksisme is slechts een van de vele voorbeelden van potentiële toepassingen. Aanpak van racisme en leeftijdsdiscriminatie zijn andere voorbeelden, net als geslachtsneutraal solliciteren. Talloze interessante mogelijkheden, vooral voor vrouwen.
In 2014 kocht Mark Zuckerberg voor twee miljard dollar Oculus VR, de start-up van whizzkid Palmer Luckey. Sindsdien komen marketingteams, innovatielaboratoria en computerdeskundigen met de ene na de andere voorspelling over hoe Zuckerberg die aankoop zal inzetten.
Op dit moment kun je de VR-headset van Oculus VR, genaamd Oculus Rift, bestellen voor 699 euro. Dat is niet bepaald een koopje, maar in de wereld van de computertechnologie volgen de ontwikkelingen elkaar snel op. Voorspeld wordt dat nog voor het einde van dit jaar de omzet uit VR-producten voorbij de symbolische grens van één miljard dollar gaat.
‘Men ging er oorspronkelijk van uit dat VR alleen zou aanslaan bij hardcore gamers, onder meer vanwege de hoge kostprijs,’ zegt Rebecca Simmonds, bestuursvoorzitter bij het Britse digitaal bureau Head. ‘Maar het begint erop te lijken dat VR een veel breder publiek aanspreekt, en dus een enorme impact zal hebben. De ontwikkelingen gaan veel sneller dan velen tot voor kort voor mogelijk hielden. Dat kunnen we, denk ik, voor een groot deel op het conto schrijven van Mark Zuckerberg.’
VIRTUREEL TROOSTEN
In recente studies hebben wetenschappers onderzocht waarvoor VR-technologie, behalve voor het verhogen van de omzet van Facebook, nog meer goed kan zijn. In één zo’n studie, uitgevoerd door University College London en de universiteit van Barcelona, werd aan patiënten met psychische stoornissen gevraagd in een virtuele omgeving een huilend kind te troosten. Na een aantal minuten konden de patiënten de scène herbeleven. Ditmaal vanuit het perspectief van het kind. De patiënten kregen de troostende woorden te horen die ze even daarvoor zelf hadden uitgesproken. En zo kreeg het begrip ‘zelfhulp’ een heel nieuwe betekenis. De onderzoekers concludeerden dat dit type virtuele therapie depressieve mensen kan helpen minder kritisch over zichzelf te oordelen.
Het duurt niet lang meer voordat dit soort therapie voor ons allemaal beschikºbaar is. ‘Sinds kort zijn er betaalbare VR-systemen op de markt,’ zegt computerdeskundige Mel Slater. ‘Dat betekent dat behandelmethoden zoals deze algemeen gebruikt kunnen gaan worden.’
Slater werkte mee aan een studie naar behandeling van depressie met virtuele therapie. Het mooie van het volwassen-kindscenario is dat het de patiënt de mogelijkheid biedt om de wereld te bezien vanuit een ander perspectief.
EVEN IN SYRIË
Het werkveld dat journalist Nonny de la Peña en collega’s van het bedrijf Emblematic Group aan het verkennen zijn heet immersive journalism. Zij brengen nieuws dichterbij door producten te maken die je gruwelijke hedendaagse scenario’s aan den lijve laten ervaren.
Project Syrië richt zich op de benarde situatie van kindvluchtelingen. Met behulp van reallife geluidsopnamen en beelden word je meegenomen naar situaties waarvan je anders alleen maar een glimp zou opvangen in het nieuws. Project
Hunger verplaatst je in de positie van een hongerige armlastige in de rij voor een drukbezochte voedselbank. De effecten van deze VR-ervaringen zijn bestudeerd door communicatiewetenschapper Jeremy Bailenson, hoofd van de Virtual Human Interaction Lab van de Stanford University. ‘VR-ervaringen veranderen de manier waarop je naar jezelf en naar anderen kijkt, en beïnvloeden zo je gedrag,’ zegt hij. ‘Als het goed wordt uitgevoerd, is een VR-ervaring bijna niet te onderscheiden van levensecht.’
De mogelijkheden van VR zijn onbegrensd. Bedrijven zoals RealDoll zijn momenteel bezig hun geavanceerde opblaaspoppen compatibel te maken met VR-technologie. Die innovatie zou, als het gebruikt wordt waarvoor het bedoeld is, tot een daling van het aantal prostitutiebezoeken kunnen leiden.
UTOPISCHE WERKSFEER
VR-technologie heeft het in zich een utopie werkelijkheid te laten worden. ‘Het heeft de potentie om bewuste en onbewuste vooroordelen weg te nemen, iets waar we nu op de werkvloer nog dagelijks mee te maken hebben,’ zegt Liv Erickson, bedrijfswoordvoerder en productontwikkelaar bij Microsoft. ‘Ik verwacht dat een toename in het gebruik van VR-technologie gepaard zal gaan met een daling van discriminatiegevallen, of het daarbij nu gaat om ras, leeftijd of geslacht.’
Die bijna discriminatievrije werkomgeving is nu al bijna realiteit in de VR-industrie zelf. Dat ook in dit vakgebied de meerderheid van de technische werknemers man is, doet daar volgens hen niets aan af. ‘Er zijn hier geen regels,’ zegt Julie Heyde, een game-ontwikkelaar bij VR Unicorns. ‘Je hoeft niet een bepaalde achtergrond te hebben. Het is een soort Wilde Westen.’ Heyde, die in haar vrije tijd aan paardrijden doet, neemt dat laatste bijna letterlijk, want ze draagt onder werktijd rijbroeken.
Niemand die dat opvalt. Dat heeft waarschijnlijk dezelfde reden als waarom niemand het uitmaakt dat ze een vrouw is. De nadruk in de VR-industrie ligt op wat je maakt – niet op wie je bent.
TEKST: TABI JACKSON GEE / THE TELEGRAPH – VERTALING: MENNO DE JONG