PERSONAL FINANCE: BOEMERANG BEDELAAR
BEELD: MIREILLE SCHAAP
Vogels zijn ijverige, maar strenge opvoeders. Wekenlang stoppen zij hun krijsende nageslacht vol wormen, torren, kevers en af en toe een stukje brood. Maar als hun kleintjes volgroeid zijn, is de ouderliefde helemaal over. Behendig wippen pa en ma hun vogeltjes over de rand van het nest. Opgeruimd staat netjes. Eindelijk rust in de tent. Mensenouders zijn minder cru: zij zetten hun kroost bijna nooit buiten de deur. Sterker nog: een kwart van de kinderen die op zichzelf gaan wonen, trekt binnen vijf jaar weer bij de ouders in. Sociologen noemen dat boemerangkinderen. In aantal zijn het er anderhalf keer zoveel als twintig jaar geleden.
Twee belangrijke redenen om terug te vliegen naar het ouderlijk nest zijn een relatiebreuk en financiële problemen. Uit een peiling onder de leden van het MAX Opinie Panel blijkt dat veel ouders klaarstaan met steun. Maar ook als er niks aan de hand is, steunen ouders en grootouders hun nazaten ruimhartig en graag. Ruim een derde van de (groot)ouders trakteert de (klein)kinderen op financiële injecties, bijvoorbeeld door periodiek te sparen op naam van het kind. Er zijn zelfs opvoeders die de kinderbijslag elke maand trouw naar spaarrekeningen op naam van hun kroost gireren. Dit ‘sparen voor de (klein)kinderen’ raakte modieus in de welvarende jaren negentig, toen de geldbranche de studie(woeker)polis met grof reclamegeweld promootte. Sparen voor je nageslacht zou je kroost vooruit helpen, je kinderen zouden tenminste kunnen studeren, en je zou een (fiscaal) verstandige opvoeder zijn.
Zulke mooie dromen komen meer dan eens niet uit. Want eens gegeven blijft gegeven, en dat geldt ook voor kinderspaarsaldo’s, zelfs al draagt de ontvanger nog luiers. De ouders mogen het geld weliswaar beheren, maar niet terugnemen. Vanaf de 18de verjaardag vervalt het beheer. Niet pa en ma, maar het kind beslist over het geld. En wat doet die levenslustige 18- of 19-jarige met die gratis twintig mille? Voor menig aanstaande student is een wereldreis of ‘uitbundig’ studeren verleidelijker dan een diploma of titel op de langere termijn.
Eens gegeven, blijft gegeven, dat geldt ook voor kinderspaarsaldo’s
Als je als ouder andere plannen had, mag je hopen dat een goed gesprek nog helpt. Misschien kun je samen alsnog regels overeenkomen voor verstandig gebruik van de studiespaarpot. Bijvoorbeeld doordat je kind maandelijks een haalbaar en ondersteunend bedrag naar zijn betaalrekening overboekt. Problemen voorkomen, werkt beter. Waarom zou je als (groot)ouder überhaupt voor kinderen sparen?
Ouders zijn wettelijk verplicht om de kosten van levensonderhoud en studie van hun kinderen tot hun 21ste te voldoen. Ouders met voldoende geld moeten hun studiebollen zelfs na hun 21ste verplicht financieel steunen om hun studie af te kunnen maken. Alleen al daarom spaart een verstandige (groot)ouder nooit op naam van het kind, maar houdt die zelf de beschikking over het studiegeld.
Schenk kinderen pas geld als je zeker weet dat ze er verstandige dingen mee gaan doen. En geef nooit geld dat je mogelijk zelf nog nodig hebt. Je pensioen kan straks tegenvallen en je kunt wel 100 worden en jarenlang zorg nodig hebben. Als je nu teveel weggeeft, komen de zorg- en leefkosten later als een boemerang op je af en eindig je mogelijk als bedelaar van je eigen nageslacht.
Door Erica Verdegaal
Erica Verdegaal is econoom en schrijft over geldzaken voor o.a. NRC Handelsblad en trosradar.nl.