MET JE 50+ DE BOER OP

Die hebben het, zoals bekend, moeilijk op de arbeidsmarkt. Ouderen worden niet zozeer vaker werkloos dan anderen, maar als ze het eenmaal zijn, is het moeilijker om aan een andere baan te komen. Minister Lodewijk Asscher trekt de komende twee jaar 68 miljoen euro extra uit voor deze groep. Met dat geld wil de minister werkgevers overhalen langdurig werkloze ouderen aan te nemen. In die groep zijn de mannen in de meerderheid. Toch treft langdurige werkloosheid meer en meer vrouwen, omdat die nu in de hoeken zitten waar de klappen vallen: in de zorg, detailhandel en kantoorbanen zoals secretaresse, receptionist en administratief medewerker.

Glas werkte bijvoorbeeld dertig jaar bij krantenuitgever Sijthoff Pers op de advertentie-order afdeling. Na ‘reorganisatie nummer zoveel’ moest ze in januari 2015 na dertig jaar weg. In de tussentijd heeft ze niet stilgezeten. Uit haar tas diept ze ook haar professioneel opgemaakte cv op, in een plastic insteekhoes, met daarop foto’s van haarzelf in actie als vrijwilliger voor de Dierenbescherming. Als ze vertelt over haar andere vrijwilligersbaan als hulp bij de huiswerkbegeleiding op een vmbo, gaat ze stralen. ‘Ik had na de havo de pabo moeten gaan doen. Maar ik kon gaan werken, dus dan deed je dat.’

‘Veel vijftigplussers gaan de gebaande paden op, maar ze moeten leren denken als een zzp’er’

Op het Randstad-event ziet iedereen er op zijn sollicitatie-best uit. Bijvoorbeeld Marlies ter Meulen, die met haar lange haar, hakken, jurk en lippenstift een stuk jonger oogt dat de 50 jaar die ze is. Ze zit nog maar drie maanden zonder werk, sinds de culturele instelling waar ze hoofd receptie was minder subsidie kreeg en alle ondersteunende taken verdwenen. Ze vindt het moeilijk. ‘Vooral de ochtenden, als iedereen de deur uitgaat naar zijn werk, en ik alleen achterblijf.’ Elke dag zet ze in haar agenda dat ze eruit moet: hetzij een flink eind hardlopen, hetzij iets sociaals doen met vrienden. Werkloosheid is totaal nieuw voor haar. Ter Meulen heeft in de dertig jaar dat ze werkt namelijk nog nooit hoeven solliciteren: ‘Op het een volgde altijd het ander, en het was altijd leuk.’

Solliciteren kwam ook niet voor in het woordenboek van Ellen van der Gang (60), tot een half jaar geleden manager bij een callcenter in Amsterdam. Net als Ter Meulen en Glas is ook zij nog geen dag werkloos geweest, tot ze ineens op straat kwam te staan. ‘Ik schaamde me rot.’

Vervolgens schreef ze zich in bij zoveel mogelijk uitzendbureaus. ‘Ik wist vrij snel dat dat niet voor mij ging werken, omdat recruiters, al zeggen ze het niet, toch zoeken op leeftijd.’ Van der Gang komt voor in een gelikt filmpje in de pluspowercampagne van Randstad. ‘Als je wat ouder bent, val je buiten alle zoekcriteria van werkgevers. Dan moeten
potentiële werkgevers je echt leren kennen.’ Dus helpt de uitzender met netwerktrainingen, het verhippen van het cv, stylingadvies en een mooie foto voor het LinkedIn-profiel.

MINDER NOTEN OP DE ZANG
Recruiter Patty Knoops ontdekte dat vrouwen meer worstelen met werkloosheid dan mannen toen ze de werkintake deed bij de gemeente Rotterdam. ‘Daar kwam ik dames tegen die zo goed en krachtig waren. Mooie, sterke vrouwen, die zeiden dat ze meer dan honderd keer hadden gesolliciteerd. Ik vroeg me af: wat is dit?’ Met andere zelfstandigen uit de hr-branche zette ze het traject Kijk haar! (kijkhaar.nu) op. Daarin stoomt ze vijftigplusvrouwen klaar voor de arbeidsmarkt. Inmiddels heeft ze vier groepen begeleid, waarvan er per groep twee werkzoekenden tijdens het traject al een betaalde baan vonden.

Veel vrouwen die in de trajecten zitten, zijn net als de vrouwen op het Randstad-event nooit eerder werkloos geweest. Daardoor zijn ze niet gewend zichzelf te verkopen, merkt Knoops op. Iets wat ze meteen bijbrengt, is dat de vrouwen minder noten op hun zang moeten hebben. ‘Als je jarenlang directeur bent geweest, wil je tegen hetzelfde salaris weer directeur zijn. Dat snap ik. Maar ik zeg dan: zorg nou eerst maar eens dat je binnen bent en bewijs jezelf.’ Knoops denkt dat naast de moordende onzekerheid van werkloos zijn, ook de overgang een rol speelt. ‘Je bent al niet op je best en dan komt dat er ook nog bij. Als vrouw voel je je op dat moment niet echt op je aantrekkelijkst.’

Maar aan de werkgevers ligt het zeker ook. Als recruiter heeft Knoops vaak gezien dat cv’s van kandidaten van voor 1965 terzijde werden geschoven. In haar groepen laait de discussie over of die leeftijd niet kan worden weggelaten regelmatig op. ‘Iedere recruiter prikt daar doorheen. Als je leeftijd weglaat, heb je zeker iets te verbergen.’

BIJ ELKAAR HOSSELEN
Anne-Marije Buckens is eigenaar van 50 Company en helpt vrouwen én mannen op weg naar een nieuwe baan in trajecten bij werkgevers met boventallige werknemers. Ze ziet dat vrouwen het moeilijker vinden om zich te profileren dan mannen: ‘Zeker die van die generatie. Vrouwen zijn inderdaad wat minder in staat om zichzelf naar voren te schuiven. Mannen hebben daarentegen meer de neiging om zich te overschreeuwen.’ Bovendien, zo merkt ze: ‘Bij mannen ligt er meer druk op als ze de kostwinner zijn.’

‘Het helpt dat ik niet wanhopig ben, maar ik kan me niet voorstellen dat ik vijftien jaar niks ga doen’

Dat profileren is noodzaak geworden. ‘De arbeidsmarkt van tegenwoordig is zo anders. Je moet constant in beeld blijven,’ zegt Buckens. ‘Jongeren zijn daar zo aan gewend dat ze automatisch een voorsprong hebben.’ Vijftigplussers op zoek naar werk – mannen én vrouwen – moeten de gedachte aan een vaste baan loslaten. ‘In de huidige arbeidsmarkt moet je je inkomen bij elkaar hosselen. Bijvoorbeeld in een parttime baan en daarnaast freelancen. Vaste contracten zijn er niet veel meer. Dat vraagt een heel andere manier van naar jezelf kijken.’

Buckens leert haar cursisten dan ook te denken als een zzp’er. ‘Veel vijftigplussers gaan de gebaande paden. Ze schrijven zich keurig in bij recruitmentbureaus en vacaturesites en solliciteren zich dus inderdaad suf.’ En dat terwijl volgens Buckens maar 20 procent van de vacatures daar terechtkomt. ‘En dan ben je met 50 of ouder dus altijd in het nadeel.’

De vijftigplusser komt dus vrijwel alleen maar netwerkend aan een baan. Dat heeft voormalig Sijthoff-medewerker Glas al goed begrepen. ‘Je hebt er echt heel leuke gesprekken door,’ zegt ze. ‘Misschien helpt het ook dat ik niet wanhopig ben.’ Glas’ man is 70 en dus al vijf jaar met pensioen. Voor het extra inkomen zou het fijn zijn als ze weer zou werken, maar bittere noodzaak is het niet. ‘Toch kan ik me ook niet voorstellen dat ik nu vijftien jaar niks zal doen.’

Meer artikelen lezen? Neem een abonnement op Opzij! ​

JUICHEND BINNENHALEN
Bij Inge Bouwman (49) begint het wel nijpend te worden. Ze heeft twee opgroeiende kinderen van 17 en 12 en een man die niet kan werken vanwege een hartaandoening. Bij haar laatste werkgever in het bankwezen werd haar baan als administratief medewerker op een commerciële afdeling wegbezuinigd en toen stond ze, weliswaar met een ontslagregeling, op straat. 349 sollicitaties later loopt haar WW bijna af en moeten zij en haar gezin de ontslagvergoeding gaan aanspreken.Desondanks heeft Bouwman twee maanden geleden al haar profielen op vacaturesites ‘dichtgezet’, vanwege de baantjes die ze krijgt aangeboden. Die betalen ‘een paar cent boven het minimumloon’, veel minder dan Bouwman gewend was in haar vorige job, waarin ze functioneerde op hbo-niveau. Ze denkt dat banen in de administratie zo slecht betalen omdat het aanbod groot is, van vrouwen die zo’n baan zien als iets leuks voor erbij omdat hun man toch kostwinner is. ‘Ik kon beter gaan schoonmaken.’

Dat deed Bouwman ook, maar acht uur per dag was voor haar fysiek niet haalbaar. En er moest toch brood op de plank, dus ging ze die kleine baantjes aannemen. ‘Maar constant onder je niveau werken, zuigt je leeg.’ Ze richt haar energie nu alleen maar op het vinden van een baan op niveau.

Directiesecretaresse Johanna (56) was ook nog nooit werkloos. ‘Als ik ergens vertrok, kwam er altijd wel weer wat anders.’ Na haar laatste baan gebeurde dat niet. De WW was karig voor de eenverdiener, want ze ging er bruto duizend euro op achteruit. De werving- en selectiebureaus die haar met veel gejuich binnenhaalden, zeiden haar dat ze daar toch niet lang gebruik van ging maken. Johanna solliciteerde ongeveer honderd keer. Het kwam vijf keer tot een gesprek. En hoewel het niet met zoveel woorden werd gezegd, speelde leeftijd vaak een rol. ‘Dan heette het dat het profiel niet paste.’ Ze kreeg zelfs één keer te horen, bij een start-up, dat ze te moederlijk zou zijn. ‘Nee, ik heb geen blond haar en geen benen van anderhalve meter, maar ik kan juist de stabiele factor zijn bij zo’n jong bedrijf.’

Toch lukte het Johanna een baan te vinden, maar ze moest concessies doen. Het is geen vaste baan en ze verdient een stuk minder. Ze denkt ook dat ze ‘puur geluk’ heeft gehad. ‘Er was een grote klik tijdens het gesprek en dan maakt leeftijd ineens niet zoveel meer uit.’

Toch blijft ze het oneerlijk en onbegrijpelijk vinden dat haar ervaring niet op waarde wordt geschat. Ze pleit voor omgekeerde leeftijdsdiscriminatie. ‘Leeftijd kan zoveel voordelen hebben. Ik ben 24 uur per dag beschikbaar, hoef niet meer om vijf uur naar huis om de kinderen op te halen of om naar allerlei clubjes te gaan. En nog een voordeel: ik hoef niet meer zwanger te worden.’

Door Martine de Vente
Johanna zit nog in haar proeftijd en wil daarom niet met haar eigen naam in Opzij.