COLUMN ASHA TEN BROEKE: ‘WAT WE ERKENNEN MET DE BIKINI HEEFT NIETS MET VRIJHEID TE MAKEN’
Dus afgelopen zomer gingen we vrouwen bevrijden. In Nice liepen eind augustus vier politiemannen het strand op. Daar lag een vrouw te zonnen in een zwarte legging, een blauwe blouse en dito hoofddoek. De vrouw kreeg een boete, omdat haar lichaamsbedekking in strijd was met de ‘goede zeden en secularisme’. En ze moest verplicht kleren uitdoen.
De oom-agenten hadden op dat moment de wet aan hun zijde. Een Franse rechter had geoordeeld dat verhullende strand-outfits als de boerkini – die deze vrouw niet droeg, maar dat blijkbaar terzijde – terecht verboden zijn, onder meer omdat het kan worden beschouwd als ‘een ontkenning van het vrouwelijk lichaam’. Of vrouwen uit eigen vrije keuze zulke kuise kledij dragen, doet volgens de rechter niet ter zake. Bloot zult u zijn, huid zult u tonen, en wie dat niet verkiest, die dwingen we, want zo werkt vrijheid tegenwoordig in onze prachtige westerse democratie.
De Franse Raad van State verklaarde wat later dat het boerkiniverbod in strijd is met een heel clubje wetten, maar toch is de redenering van de rechter interessant, want deze gedachtegang hoor je tegenwoordig vaak. En dus vraag ik me af: is het dragen van een badpak of bikini dan een vorm van ‘erkenning van het vrouwelijk lichaam’? En wat erkennen we dan precies?
Misschien dat volgens velen nog steeds de belangrijkste functie van het vrouwenlichaam is op een conventionele, westerse manier mooi en aantrekkelijk te zijn. Toen de Britse tv-kok Nigella Lawson een paar jaar geleden op het strand van Sydney een boerkini droeg, was de communis opinio heel wat milder. Grote verschil met de vrouw in Nice: Lawson bedekte haar lichaam niet om levensbeschouwelijke redenen, maar ter behoud van een porseleinen velletje. Ze wilde liever niet kreeftkleurig op televisie (zei ze eerst), of haar ex-man had een nogal dwingende voorkeur voor een bleke body (zei ‘een vriend’ later tegen de Britse tabloids). Hoe het ook zij: jezelf omsluieren om er mooier van te worden, bleek nergens tot nationale verontwaardiging te leiden.
Dat de boerkinidiscussie stiekem meer gaat over schoonheid dan over vrijheid bleek ook uit de vele boerkinigrappen over dikke vrouwen. HP/De Tijd twitterde een hoofdloze foto van een pootjebadende, dikke vrouw met daarbij: ‘Wat mij betreft dragen véél meer mensen zo’n boerkini’. Parool-columnist Mano Bouzamour schreef dat hij wel wat zag in een boerkiniplicht voor ‘stevige kastanjes’: ‘De boerkini verbieden is een slecht idee. Van sommige vrouwen zou je toch bijna willen eisen dat ze in zo’n allesverhullend badpak zwemmen?’
Ik vraag me af: is dat géén ‘ontkenning van het vrouwelijk lichaam’?
Het vrouwenlichaam is nog steeds een lievelingsplek om normen en waarden op te projecteren. Van religieus tot seculier, van de plicht om je mooi te tonen tot de eis om je dikke lelijkheid te bedekken. Eén ding hebben al deze zaken gemeen: met vrijheid heeft het niets te maken.
Door Asha ten Broeke
Asha ten Broeke (33) is wetenschapsjournalist en auteur van Het idee M/V en Eet Mij. Ze woont met haar man en twee dochters in Deventer.