DE OORLOG TEGEN VROUWEN – SUE LLOYD-ROBERTS

Sue Lloyd-Roberts (1950-2015), auteur van De oorlog tegen vrouwen, die vorig jaar overleed, verdient eigenlijk een boek op zich. Begonnen als stagiaire bij een Brits tv-station in 1973, werd ze Engelands eerste vrouwelijke tv-correspondent. Onbevreesd reisde ze vervolgens de aardbol rond om tot in de verste uithoeken geëngageerd verslag te doen van oorlogen en mensenrechtenschendingen. Zo kwam ze vaak in contact met vrouwen, omdat zoals zij zelf schrijft, vrouwen wereldwijd bij veel leed en onrecht betrokken zijn.

Van Argentinië tot Moldavië en van Ierland tot Pakistan: waarom is het lot van vrouwen een of ander hulpeloos geval te zijn, vraagt Lloyd-Roberts zich af. ‘Hoe is het mogelijk dat vrouwen, samen toch 51 procent van de wereldbevolking, in de 21ste eeuw nog altijd moeten strijden voor een gelijke, menselijke behandeling? Het lijkt wel of we een vervolgde minderheid zijn.’

In de dertig jaar waarin zij vaak met gevaar voor eigen leven verslag deed, was Lloyd-Roberts getuige van wreedheden en hoorde zij talloze gruwelijke verhalen. Zoals het een echte pionier betaamt, was ze geregeld de eerste. Ze stelde als eerste journalist in Engeland vrouwenbesnijdenis aan de kaak. In 2011 werd ze als eerste verslaggever de Syrische stad Homs binnengesmokkeld.

Wie De oorlog tegen vrouwen leest, kan niet anders dan concluderen dat terugvechten moed vergt, zoals de ondertitel luidt. Ik zou eraan willen toevoegen: een lange, lange adem. De mechanismen die vrouwen onderdrukken, zijn uiterst taai en historisch diep verankerd. Onder de noemer ‘traditie’ wordt geweld tegen vrouwen van generatie op generatie doorgegeven, terwijl het in realiteit vaak om zuivere mishandeling gaat.

Het wrange is dat vrouwen zelf onderdeel zijn van zo’n onderdrukkend systeem; niet zelden zijn ze elkaars beulen. In Ierland sloten nonnen ’gevallen vrouwen’ op, die ze onbetaald lieten zwoegen in de beruchte Magdalena-wasserijen. De laatste wasserij werd gesloten in 1996. En in Gambia voeren vrouwelijke besnijders de rituele vrouwenbesnijdenissen uit. Met een scheermesje snijdt de besnijdster in het openbaar de clitoris af, en terwijl roffelende trommels het gekrijs van het meisje camoufleren, naait ze vervolgens behendig de schaamlippen dicht.

Zoals het een pionier betaamt, was ze geregeld de eerste

Met een koud oog en een warm hart beschrijft Lloyd-Roberts, wars van sentimentaliteit, verminkingsrituelen, eerwraakmoorden en verkrachtingen, die in de Bosnische oorlog werden ingezet als oorlogswapen. Maar ze geeft ook een stem aan de activistes die ter plekke strijden tegen onrecht. Zo beschrijft ze hoe een Saoedische universiteitsdocente, die alleen gereden mag worden door een mannelijke chauffeur en de buitenwereld beziet vanachter het getinte glas van een autoraam, via Facebook succesvol actievoerde op het recht om lingerie bij vrouwelijk winkelpersoneel te mogen kopen.

Lloyd-Roberts mengt in haar verhalen reportage-elementen, historische informatie en koele cijfers. Zo onderbouwt zij dat India de gevaarlijkste plek op aarde is om als meisje geboren te worden; iedere twaalf seconden wordt in dit land een foetus van een meisje geaborteerd, 30 procent van de meisjes wordt uitgehuwelijkt voor hun 18de, ieder uur wordt een vrouw vermoord wegens een bruidsschat.

Sue Lloyd-Roberts overleed vorig jaar aan leukemie. Hoewel ze zichzelf niet neerzette als feminist, laat ze een feministisch werk van jewelste na. Met dank aan haar dochter die postuum het manuscript voor haar afrondde.

Door Alies Pegtel