COLUMN SOFIE VAN DEN ENK: ‘PROBEER KINDEREN MET EEN LEGE MAAG MAAR EENS IN DE KLAS TE HOUDEN’
Achteraf gezien was 15 ook wel te jong geweest om zwanger te raken. Eigenlijk moet je toch eerst de basisschool afmaken – en school en trouwen, dat gaat niet samen. Ergens heb ik zelfs het idee dat het misschien niet eens zo erg was voor Manis dat haar baby is overleden. Nu kan ze tenminste weer naar school, om ‘iemand te worden’.
Als ambassadeur voor Edukans reisde ik nog niet zo lang geleden naar Malawi. Edukans zet zich in voor goed onderwijs in ontwikkelingslanden, en dit was de eerste keer dat ik met eigen ogen kon zien hoe dat werkt.
In Malawi houdt goed onderwijs ook in dat je een strategie moet hebben om kinderen, vooral meisjes, op school te houden. Bijna iedereen start, maar in de loop van de jaren vallen de leerlingen met bosjes uit. Sommigen gaan een poos niet, om daarna weer terug te keren. Kinderen zijn daarom soms al bijna 20 voor ze klaar zijn met de basisschool. De laatste tijd heeft de schooluitval trouwens ook nog eens te maken met de droogte en de hongersnood. Probeer kinderen met een lege maag maar eens in de klas te houden; de verleiding is groot om te gaan werken, om wat eten te kunnen kopen. Toch wist een leraar Manis terug te halen.
We zitten dicht naast elkaar in een schoolbankje, haar warme tengere puberlijf heeft gewoon al een zwangerschap meegemaakt en het kind ook nog verloren, realiseer ik me. Ze praat zacht en monotoon in haar eigen taal Chichewa. In de loop van het gesprek ontspant ze, en als ik zeg dat ik al 30 (!) was toen ik voor de eerste keer zwanger werd, kijkt ze me met grote ogen aan en barst ze in lachen uit – ik ook. We voelen hoeveel werelden er tussen ons liggen en toch snappen we elkaar op dat moment even. Vooral dankzij de vertaler overigens.
Sandra heet ze, en ze vertegenwoordigt in dit land waar meisjes gemiddeld op hun 15de hun eerste kind krijgen, vrouwenbesnijdenis nog lang niet uitgeroeid is en kindhuwelijken aan de orde van de dag zijn, echt de hoop voor een nieuwe generatie vrouwen. Ze is slim en charismatisch, nieuwsgierig en ondernemend.
Tot slot vraag ik aan Manis wat ze wil worden, nu ze weer naar school gaat. Verpleegkundige. En zou ze uiteindelijk nog wel een kind willen? Ze zegt van wel, maar dan wel pas als ze getrouwd is. Tot die tijd is haar strategie geheelonthouding, en pas op haar 20ste wil ze aan de man.
Sandra grijpt in. Zonder dat ik iets heb gezegd begint ze in het Chichewa aan een heel betoog tegen Manis. Dan mag ik het ook weten. ‘Ik heb gezegd dat ze beter moet rekenen. Om zuster te worden moet ze nog vier jaar middelbare school doen en daarna een beroepsopleiding. Ze kan echt niet voor haar 24ste trouwen!’
Dat is natuurlijk wel heel erg oud, maar ja. Als je iemand wil zijn voordat je moeder wordt, is het wel logisch dat je wacht tot na de basisschool.
Door Sofie van den Enk
Sofie van den Enk (36) presenteert Keuringsdienst van Waarde, is schrijver en treedt op als Amerika-deskundige. Ze woont met haar man, zoon en dochter in Utrecht.