‘ELLA IS THUISKOMEN’

Niemand is geschikter om Ella Fitzgerald in woord en zang tot leven te brengen dan jazz-zangeres Denise Jannah. Het stuk is haar op het lijf geschreven. Omdat Ella Fitzgerald op 25 april 100 jaar zou zijn geworden, krijgt de voorstelling van Urban Myth in deze tweede reprise naast de reguliere voorstellingen zelfs een speciale versie: in ELLA! XL, te zien in de Stadsschouwburg van Amsterdam en in Theater aan het Spui in Den Haag, krijgen Jannah, pianist Danny van Kessel en bassist Pieter Althuis versterking van drie blazers, een gitarist en een drummer.

Jannah zet de Amerikaanse First Lady of Song met veel liefde neer. ‘Ik ben blij en dankbaar dat regisseur Jörgen Tjon A Fong specifiek met mij in gedachten indertijd hieraan begon. Hij heeft veel diepgaande research gedaan en schreef een sterk script, dat mij persoonlijk erg raakt. Zelf wist ik al wel wat van Ella, maar niet voldoende. Zo wist ik bijvoorbeeld niet dat Marilyn Monroe en Ella Fitzgerald goede vriendinnen waren, en hoe dat gekomen was. Die vriendschap was niet vanzelfsprekend in een tijd dat er in de Verenigde Staten nog volop sprake was van rassenscheiding. Verder was Fitzgerald een very private person. Ze liep niet met haar privéleven te koop en had het nooit over de armoede en verdriet uit haar jeugd.’

Uit de eerste hand vernam Denise Jannah dat Ella Fitzgerald, die kampte met ernstige gezondheidsproblemen, ook op hoge leeftijd nog geregeld bezoek en bloemen kreeg van collega’s en bewonderaars. Jannah hoorde dat van Miss Doris, Doris Banket, die de laatste drieënhalf jaar van Ella’s leven vijf dagen per week, twaalf uur per dag haar privéverpleger was. ‘Ik kwam met Miss Doris in contact via haar man Edward ‘Eddy’ Banket, die bekend is van de populaire zanggroep Surinam Golden Gate Boys. Eind zeventiger jaren emigreerde hij vanuit Suriname naar de Verenigde Staten. Hij had ook met Ella gezongen, vertelde Miss Doris, en ze hadden Thanksgiving en kerst met haar gevierd.’

Afscheid nemen van het podium viel de Queen of Jazz, die bleef optreden tot haar 75ste, niet gemakkelijk. Het hoofd wil nog wel, maar het lichaam niet meer, zegt Jannah in de voorstelling. ‘Het was haar houvast: tot op het eind zat ze nog in haar rolstoel voor zich uit te zingen, vertelde Miss Doris mij. Het instrument stem is, zoals de rest van ons lichaam, tamelijk vergankelijk, dus zul je er uiteindelijk de leeftijd in gaan horen, maar ook iemands persoonlijkheid, uitstraling, diepgang en levenservaring.’

Ella Fitzgerald had iets ontwapenends in haar stem, vindt Jannah. ‘Soms heeft dat tegen haar gewerkt; men vond vroeger enige tijd dat zij bepaalde nummers te vrolijk zong en daardoor geen diepgang kon geven. Het tegendeel is waar. Zij weet mensen te raken met zowel haar stem als haar interpretatie.’

Dat effect bereikt Jannah zelf ook. Wie weet komt dat wel doordat ze Ella uit respect vooraf om toestemming heeft gevraagd. ‘We gingen ons immers bemoeien met haar privéleven,’ zegt Jannah, ‘en gingen onze eigen interpretatie aan zaken geven. Ik liet haar weten dat we deze voorstelling maakten met alle liefde, respect en waardering voor haar, niet uit sensatiedrang. En ik heb gevoeld dat het goed was. Af en toe is het alsof “tante” Ella vanuit de coulissen naar me staat te kijken, zo ervaar ik dat. Ik heb haar foto in mijn kleedkamer en ik brand een kaarsje voor haar. Want ze is niet meer hier, maar nog wel… ergens.’

Door Vivian de Gier

Het album Denise Jannah sings Ella Fitzgerald is verschenen bij Fever Music