DIRECTEUR WOMEN INC JANNET VAESSEN: ‘IK WIL EEN WISSEL IN HET SYSTEEM OMZETTEN’

Directeur van WOMEN Inc bijvoorbeeld, hét netwerk voor alle vrouwen die zichzelf en elkaar willen versterken. Bij toeval rolde ze in 2005 de vrouwenbeweging in, omdat haar toenmalige werk-gever haar geknipt vond voor het ontwikkelen van een nieuw vrouwenplatform. Terwijl ze eigenlijk ‘allergisch’ was voor het feminisme. Achteraf denkt ze dat dat kwam door de toon van toen: te veel anti- man, te normatief en te drammerig. En doordat ze zelf als kinderloze yup nog nauwelijks met discriminatie te maken had gehad. Ze had en heeft bovendien een hekel aan slachtoffertypes. Klagen, maar niks doen. ‘Daar heb ik geen geduld voor. Ik ben een aanpakker. Gaandeweg kon ik me wel vinden in de rol van underdog. Die ervaart onrecht, maar dóet er iets tegen.’ Waarvan akte: WOMEN Inc groeide uit tot het kloppend hart van de vrouwenbeweging. Duizenden vrouwen bezochten de festivals die met Máxima op de eerste rij een koninklijk tintje kregen.

Dat Vaessen ook in 2005 al ‘inclusief’ dacht, blijkt uit het feit dat WOMEN Inc altijd voor álle vrouwen is geweest. In haar werkwijze werd iedereen gehoord en serieus genomen. ‘Allerlei partijen hebben bij ons op het podium gestaan.’ Zoveel diversiteit is weleens een gedoe. ‘Er is een spanning tussen aan de ene kant de benadering van lange halen, snel thuis en anderzijds een inclusieve handelwijze waarbij je alle geluiden meeneemt. Dat laatste kost veel meer energie, maar levert uiteindelijk meer op, daar ben ik van overtuigd. Beide strategieën zijn in mij verenigd. Dat veroorzaakt soms frictie. Dan voel ik me als een magneet met twee polen die elkaar afstoten.’ Wat gebeurt er nou als je niks doet, vraagt haar man haar op zulke momenten weleens. Nou niks natuurlijk: dan klikken ze vanzelf weer tegen elkaar. Maar ze gaat er nou eenmaal altijd voor de volle honderd procent in. ‘Ik ben een über-intens mens. Ik zou niet anders kunnen.’

Vier jaar geleden is WOMEN Inc van koers veranderd. Aanvankelijk richtte het netwerk zich op alles wat voorbijkwam. Om niet te fragmenteren, koos men in 2013 voor twee thema’s. Geld en gezondheid, niet toevallig de twee basale levensbehoeften in de piramide van psycholoog Maslow. ‘We proberen op die gebieden een wissel in het systeem om te zetten. Dat doen we door te ontrafelen, vertalen, verbinden en aan te blijven jagen.’

Die rol past Vaessen goed. Onderzoeken en vertalen deed ze ook in haar eerdere werk als programmamaker. En mensen verbinden kan ze als de beste; Jannetwerk is niet voor niets haar bijnaam. ‘Jij komt altijd aardig binnen en blijkt dan heel pittig,’ zei een vriendin eens over haar strategie. Klopt, beaamt Vaessen: ‘Ik weet altijd precies waar ik naartoe wil, maar laat dat niet altijd zien. Ik wil iets uit het contact halen. Door me strategisch in een ander in te leven, kan ik achterhalen wat diegene bezighoudt. Zo kom ik erachter hoe ik mijn eigen doel daar onder kan brengen.’ Alles op haar ‘radicaal gematigde’ manier: ‘Ik geloof in gematigd, in afgewogen, in reflectie, in samenhang en nuance. Zeker in deze tijd van polarisatie en oneliners.’

In de loop der tijd heeft WOMEN Inc heel wat zaken in beweging gekregen. ‘Een bewegingsmachine noemt men ons weleens. We worden vaak gevraagd en vaak gevonden. De telefoon gaat de hele dag door.’ Alleen, met éénstagiair kan ze WOMEN Inc dan ook niet meer aan. Het team bestaat inmiddels uit zo’n vijftien tot twintig mensen, afhankelijk van lopende projecten. Divers naar leeftijd, geslacht en kleur. Er is meer structuur gekomen. Met een heus managementteam, heldere functieprofielen, programmalijnen, doelen en een duidelijke taakverdeling. Een goede ontwikkeling, vindt Vaessen, want vroeger was WOMEN Inc te veel alleen Jannet. Wat niet veranderde, is de dynamiek. ‘We hebben een best gekke bedrijfscultuur. Het woord dynamisch kun je bij ons bijna niet meer uitspreken. Dat is synoniem geworden voor dingen omgooien. We zien overal kansen en passen ons werk daarop aan. O, o, o, wat zijn we weer dynamisch, zeggen we dan. Dat moet je leuk vinden om bij ons te kunnen werken.’

Na vijf jaar WOMEN Inc kreeg Vaessen er zin in om haar missie wat steviger aan te pakken. Minder vrijblijvend. Met haar boek schaart de radicaal gematigde superverbinder zich nu zelfs onder de clashers, mensen die de confrontatie aangaan om verandering te bewerkstelligen. ‘We móéten toe naar een maatschappij waarin geen enkele groep wordt buitengesloten, maar iedereen meetelt. Met onze divers samengestelde bevolking is Nederland een meerderheid van minderheden. Eén klein deel daarvan, zeg zo’n 10 procent, bekleedt alle verantwoordelijke en machtige posities. Net als iedereen hebben zij onwillekeurig vooroordelen over ‘de anderen’ en voelen zij zich thuis bij hun eigen groep. Zolang deze leiders die bias niet zien en erkennen, zullen maatschappelijke ongelijkheden nooit opgelost worden.’

Daarom pleit Vaessen ervoor de focus van de emancipatie te verleggen: van de bevrijding van minderheden naar de onttroning van een dominante minderheid en het doorbreken van hun normdenken. ‘Na elf jaar WOMEN Inc ben ik ervan overtuigd dat we onze doelen alleen kunnen realiseren als we die blinde vlekken weten te kraken. Pas dan kunnen we doorbraken creëren en sociale gelijkheid realiseren. Anders blijft het dweilen met de kraan open.’

IEDEREEN Inc is voor Vaessen een logische pendant van WOMEN Inc. ‘Door me langere tijd in de sociale ongelijkheid van vrouwen te verdiepen, heb ik mechanismen ontdekt die ook voor andere doelgroepen relevant zijn. Wij strijden allemaal tegen sociale ongelijkheid en lopen allemaal tegen de beperkingen van de heersende normen op. Het doorbreken daarvan is ons gezamenlijk belang. Op dat punt kunnen we samen optrekken.’ Zo komt er hopelijk een sociale milieubeweging op gang die leidt tot een all inclusive Nederland.

Makkelijk zal het niet worden, daarvan is Vaessen zich bewust. Zeker in Nederland, waar we onszelf zo tolerant vinden, zullen we niet snel toegeven dat we, inderdaad, onbewuste vooroordelen hebben. ‘Je moet veel weerstand door voor je er op een constructieve manier over kunt praten. Ik zeg dan altijd dat ik zelf net zo goed bevooroordeeld ben. Dat ik ze niet wijsneuzerig zit te vertellen wat zíj allemaal verkeerd doen. Dat ik alleen een oplossing probeer te vinden voor een menselijk mechanisme met enorme consequenties.’

Als rasoptimist denkt ze wel dat het uiteindelijk gaat lukken. ‘Ik merk dat mensen behoefte hebben aan verandering. Zeker als ze zelf ook met uitsluiting te maken hebben gehad. Dan valt het kwartje. Zowel de behoefte als de energie en de vaardigheid zijn latent aanwezig.’ Zou ze minister van Inclusiviteit willen worden? Nee, ze denkt dat ze via een organisatie als WOMEN Inc veel meer invloed heeft dan ze in de politiek zou hebben. ‘Maar ik wil hem – hem?! – wel adviseren, met de Nederlandse bevolking als klankbord. Waar behoefte is aan visie, sta ik paraat.’

Dits Wilde vroeger een soort Ireen van Ditshuyzen worden, de gelauwerde programmamaker die documentaires maakt over maatschappelijke thema’s.
Leugentje Zegt soms dat ze bij een mensenrechtenorganisatie werkt, omdat ze anders de hele avond over man-vrouwverschillen moet praten.
Trots Met de publiekscampagne ‘Behandel me als een dame’ pleit WOMEN Inc voor gendersensitieve gezondheidszorg. De overheid trekt de komende jaren 12 miljoen uit voor nader onderzoek.

1994 Doctoraal geschiedenis aan de Universiteit van Amsterdam.

1994-2005 Programmamaker en opnameleider bij diverse producenten en bij Cultuurfabriek Amsterdam.

2003 Met zijn opmerking dat de emancipatie van vrouwen voltooid was, stond minister De Geus van Sociale Zaken aan de wieg van WOMEN Inc.

Worldconnector Sinds 2009 bekleedt Vaessen een nevenfunctie bij World-connectors, een denk- en doetank van wereldverbeteraars.

Door Anne Elzinga