EERLIJK ZULLEN WE HET PENSIOEN DELEN
Beeld: Mireille Schaap
Haar echtgenoot mocht in 2015 met pensioen. Dankzij zijn riante pensioenuitkering gingen ze levenslang vakantie te vieren in Zuid-Frankrijk, bij de Middellandse Zee. Op een zonnige donderdag sterft hij aan een hartaanval tijdens het planten van een oleanderstruik. De Franse droom valt definitief aan diggelen als zijn weduwe informeert naar haar nabestaandenpensioen.
Ze verwacht 70 procent van de huidige uitkering te krijgen, maar daarvan blijkt driekwart bestemd voor de eerste echtgenote van haar man. Haar aanvullende pensioeninkomen slinkt daardoor van 4.000 euro naar een luttele 700 euro per maand. Daar kan ze haar Franse droomleven niet van betalen.
Een noodlot als dit kan je treffen als je je leven deelt met een partner die ooit een ander (gezin) had en tijdens die relatie nabestaandenpensioen opbouwde. Toen jouw lief van die partner scheidde, kreeg deze op basis van wettelijke regels het nabestaandenpensioen dat jouw partner tot de scheiding had opgebouwd, ongeacht de lengte van het huwelijk. Dit bijzondere nabestaandenpensioen krijgen vorige partners pas uitgekeerd als hun ex overlijdt. Zo kunnen tweede, derde en volgende relaties nog decennia na de breuk voor tegenvallers komen te staan. Als je daar niet op rekent, kan dat heel hard aankomen.
Ook als je zelf gaat scheiden, dreigen pensioentegenvallers. Zo werkt de Wet verevening pensioenrechten niet voor elke situatie. Pensioenverevening houdt in dat het ouderdomspensioen, dat tijdens jullie huwelijk of geregistreerd partnerschap is opgebouwd, in tweeën wordt gedeeld. Elke partner krijgt daarvan de helft. De verevening geldt echter niet voor ongehuwd of ongeregistreerd samenwonenden, tenzij zij pensioenverevening hebben geregeld in hun samenlevingscontract of scheidingsconvenant. Maar wil één partij dat niet, dan valt het niet af te dwingen.
Verevening geldt ook niet voor pensioenen van minder dan 465,94 euro bruto per jaar (in 2016). Met een ex van twaalf ambachten en dertien ongelukken en een verbrokkeld pensioen, heb je pech. Dan val je mogelijk bij tien pensioenfondsen net buiten de boot. Verder geldt de Wet pensioenverevening niet voor alle soorten pensioenen. De op huwelijkse voorwaarden gehuwde ondernemer bijvoorbeeld, die zijn pensioen heeft ondergebracht in een lijfrentecontract, kapitaalverzekering of andere spaarpot, valt niet onder de wet. Ook vergeet men soms bij scheiding van in gemeenschap van goederen gehuwden dat de afkoopwaarde van levensverzekeringen gedeeld moet worden. Als zoiets pas twintig jaar later boven tafel komt, valt het meestal niet meer recht te trekken.
Als je gaat scheiden, dreigen pensioentegenvallers
Pensioenverevening is belangrijk voor vrouwen, omdat die meestal minder pensioen opbouwen dan hun ex-partner. Het is daarom raadzaam om, als het nog pais en vree is, eens in te loggen op mijnpensioenoverzicht.nl met jouw DigiD en die van je partner. Duik ook in jullie pensioenreglementen. Ook die regels kunnen bepalen waar jij recht op hebt.
Een verevend pensioen ontvang je trouwens pas als je ex met pensioen gaat! Werkt deze (expres) door tot zijn of haar 70ste, dan krijg jij tot die tijd niets. Spreek daarom bij een scheiding af dat doorwerken na de pensioenleeftijd jouw instemming vereist. Vergeet tot slot niet de gemaakte afspraken over pensioenverevening binnen twee jaar na de scheiding door te geven aan het pensioenfonds. Anders moet je jouw pensioendeel later zélf claimen bij je ex. Dat is fiscaal een hoop gedoe. En als je ex niet meewerkt, moet je misschien een rechtszaak aanspannen. Zo ben je nooit van elkaar af.
Erica Verdegaal is econoom en schrijft over geldzaken voor o.a. NRC Handelsblad en trosradar.nl