EEN ECHTE FEMME FATALE

Op 15 oktober 2017 is het honderd jaar geleden dat Mata Hari, in Leeuwarden geboren, voor een Frans vuurpeloton de dood vond. De exotische danseres zou gespioneerd hebben voor de Duitsers, zo luidde destijds het vonnis. Pat Shipman, oud-professor aan Penn State University neemt het in haar doorwrochte biografie op voor de flamboyante dame. Al in 2007 verscheen deze biografie, maar nu pas verschijnt de Nederlandse vertaling ervan: Femme fatale. Liefde, leugens en het geheime leven van Mata Hari.

Over Mata Hari, oftewel Margaretha Zelle, zoals haar ongetrouwde naam luidde, was al veel bekend. Vader Adam Zelle zette het leven van zijn dochter op papier, journalist Sam Wagenaar deed grondig onderzoek in de jaren zestig en nog maar enkele maanden geleden kwam Paolo Coelho’s roman De spion uit, waarin de beroemde Braziliaan zich vooral op het vermeende rijke innerlijke leven van de femme fatale richtte.

Over één ding zijn de auteurs het eens: Mata Hari was een vrijgevochten vrouw die van mannen hield en vanwege haar al te vrije seksuele moraal door de Fransen geslachtofferd werd. Ook Pat Shipman gaat mee in die gedachtegang, die ze uitgebreid documenteert. Ze zet de diva als berekenend neer als het om naar seks hunkerende, invloedrijke mannen gaat, maar als tamelijk naïef met betrekking tot de wereldpolitiek.

In haar voorwoord zegt Shipman ‘enkele belangrijke ontdekkingen’ te hebben gedaan. Eén daarvan is ongetwijfeld haar weerlegging van de doodsoorzaak van Mata Hari’s zoontje Norman in Medan: niet een jaloerse baboe vergiftigde het kind, zoals velen, waaronder Coelho, geloofden, maar de garnizoensarts, aldus Shipman. Per ongeluk gaf de arts het 2-jarige ventje een te hoge dosering kwikbichloride, als remedie tegen Normans aangeboren syfilis, die aan hem was doorgegeven door zijn promiscue vader. Femme fatale leest als een spannende avonturenroman, maar verzandt vooral aan het eind in overbodige details. Mata Hari stierf zoals ze leefde: als in een Hollywoodfilm.

Door Lies Schut