‘DE VERLOSKUNDE IS GEKAAPT DOOR RADICALEN’

Beeld Science Photo Library/ ANP

 Amy Tuteur: De omstreden Amerikaanse gynaecoloog in ruste. Zij schreef het boek Push Back over het anti-feminisme, racisme en seksisme dat ten grondslag ligt aan de wereldwijd opkomende natuurlijkheidscultus in de geboortezorg. Niet de uitkomst (een gezonde baby) staat voorop, maar de bevalervaring van de vrouw: ‘Veelal zijn het hoogopgeleide witte vrouwen, die het geld en de tijd hebben om te navelstaren.’
‘Nee, het was niet ‘haar lotsbestemming’: je baby stierf omdat je voor een thuisbevalling koos.’ Een van de nietsontziende koppen boven een blog van de oud-gynaceoloog en obstetricus  (verloskundearts) Amy Tuteur. Ze heeft geen mededogen met zwangeren die zich bedienen van onwetenschappelijke verklaringen om een medische bevalling in het ziekenhuis koste wat kost te voorkomen. Helemaal wanneer zij een hoog risico op complicaties lopen, zoals in het geval van de vrouw waar zij in het blog naar verwijst. Zij was bijna twee weken voorbij de uitgerekende datum en had eerder een keizersnee gehad. Nadat ze was gestript, duurde het drie dagen voor ze thuis beviel. De baby werd tijdens de bevalling niet gemonitord en kwam levenloos ter wereld. Haar moeder noemde dit ‘haar lotsbestemming’. Daar is Tuteur het hartgrondig mee oneens: ‘Dode baby’s als deze kunnen makkelijk voorkomen worden.’
Ze doorspekt haar boodschap met cijfers, onderzoeken, ontmaskert de drogredenen van haar opponenten. Dit is Amy Tuteur pur sang: zonder een blad voor de mond te nemen, trekt ze ten strijde tegen onwetenschappelijke en gevaarlijke tendensen in de geboortezorg. Haar artikelen in de de Washington Post en de New York Times leiden tot een stroom aan reacties uit het kamp waarop ze haar pijlen richt. Direct met haar in debat willen ze niet, zelfs doodsbedreigingen zijn Tuteur niet vreemd. In haar boek Push Back, dat afgelopen jaar verscheen, zet ze haar vernietigende analyse van attachment parenting, de borstvoedingsmaffia en natural birth movement uiteen.
De natuurlijkegeboortebeweging beroept zich op feministische principes, maar wortelt in heel ander gedachtengoed. Het begon allemaal, schrijft Tuteur, in 1942, met het boek Childbirth without fear, van Grantly Dick-Read, een Britse obstetricus en tevens een evangelist met uitgesproken seksistische en racistische denkbeelden. Hij vreesde voor het voortbestaan van zijn ras, omdat witte vrouwen uit de bovenklasse liever carrière maakten dan baby’s. Volgens hem lag hun ware emancipatie in het vervullen van hun biologische doel. Een van de oorzaken voor de lage geboortecijfers, was angst voor de bevalling, aldus Grantly Dick-Read. ‘Primitieve vrouwen’(lees: zwart en uit de onderklasse), die volgens hem hyperseksueel waren, hadden daar geen last van. Pijn was een straf voor overcivilisatie en een bewijs dat witte vrouwen waren afgedreven van hun ware levensdoel. Volgens Dick-Read konden vrouwen gesocialiseerd worden om geen pijn te ervaren.
De laatste jaren is Reads boek weer in trek: zijn gedachtengoed, minus racistische en antifeministische elementen, herleeft. Verloskundigen zijn te veel zijn meegegaan in het medische risicodenken en zijn de oerkracht van de vrouw vergeten, net als wat een prachtig, natuurlijk proces de bevalling is.
Vooral hoogopgeleide, witte vrouwen blijken gevoelig voor dit verhaal. Zij leven in de veronderstelling dat het met de gezondheid van hun kind wel goed zit, en kiezen niet voor optimale veiligheid maar voor een gevoel van authenticiteit, vergelijkbaar met de afkeer van E-nummers, medicijnen en het toenemende wantrouwen ten opzichte van vaccinaties.

 ‘Vrijwel alles wat in ziekenhuizen gebeurt, wordt weggezet als nnodige medicalisering’

Wat is het probleem precies?
‘Ik loop nu 35 jaar in het wereldje mee. Gynaecologie is door de medische vooruitgang steeds meer gaan betekenen voor vrouwen. De verloskunde werd door de tijd ingehaald, dreigde hierdoor overbodig te worden en in reactie daarop heeft een deel van die sector zich afgezet tegen de gynaecologie, door een ander product te bieden, waarbij niet de uitkomst maar de bevalervaring centraal staat. De verloskunde is gekaapt door radicalen.’
Radicalen, ik welke zin?
‘Onder bepaalde verloskundigen heerst een afkeer van technologie en bovendien hebben ze ongelooflijk de neiging om het verleden te romantiseren. Wat ze lijken te zijn vergeten, is dat de sterftecijfers onder vrouwen en baby’s begin vorige eeuw gigantisch veel hoger waren dan nu: 7 procent van de baby’s stierf binnen een maand na de geboorte en 1 procent van de moeders stierf tijdens de bevalling. In weerwil hiervan beweren natuurlijkegeboorte- adepten dat de geboorte veilig is, dat het vrouwenlichaam ervoor gemaakt is en dat we het al eeuwen zo doen. Nee, het lijkt nu veilig, omdat we de nodige medische kennis hebben vergaard. Omdat we nu weten hoe we kinderen, die in een stuit liggen, kunnen redden, hoe we vrouwen met een smal bekken toch kunnen laten bevallen, hoe we baby’s in nood moeten opsporen en hoe hygiëne werkt. Daardoor is de sterfte van baby’s na de geboorte 90 procent gedaald en de moedersterfte zelfs 99 procent. In plaats van dat te onderkennen, wijzen ze de medische sector aan als de belangrijkste oorzaak van complicaties. Dat is de wereld op zijn kop! Doen alsof de bevalling inherent veilig is, omdat het iets natuurlijks is, is hetzelfde als zeggen dat in een leeuwenkooi stappen of naar buiten gaan tijdens een orkaan inherent veilig is, omdat het allebei natuur-fenomenen zijn.’
Waar uit die afkeer van het medische zich in?
‘Vrijwel alles wat in ziekenhuizen gebeurt, wordt weggezet als onnodige medicalisering of, nog erger, als obstetrisch geweld. Een medische bevalling is een nederlaag, want een goede bevalling is per definitie natuurlijk. Het akelige is dat veel zwangeren in dit verhaal meegaan. Zij vrezen een ‘cascade van interventies’ – van het een komt het ander en voor je het weet heb je als bevallende vrouw een spoedkeizersnee te pakken. Het klopt dat er soms een cascade van interventies plaatsvindt. Maar de oorzaak voor die cascade bij de eerste stap leggen, is als de oorzaak voor je borstamputatie leggen bij het maken van de mammografie waarbij het knobbeltje in je borst werd aangetoond.’
Heeft u die vrees bij zwangeren als gynaecoloog ook meegemaakt? 
‘Jazeker. Een vrouw die op haar kraambed na een eerdere keizersnede stellig volhield per se vaginaal te willen bevallen, ondanks dat de baby erg groot was. Na uren proberen, bleef ze ondanks overredingspogingen van de artsen bij haar besluit. In plaats van een spoedkeizersnee, werd het kind op moeders aandringen met een tang gehaald. Het kind liep hierbij blijvende hersenschade op. Jaren later stuurde de moeder me een bericht, dat het haar zo speet dat ze had volgehouden.’
Veel vrouwen klagen niet over de ingrepen op zich, maar over het opdringen ervan door artsen. De autonomie van de vrouw zou in gevaar zijn. 
‘Verloskundigen die klagen dat zoveel vrouwen gedes-illusioneerd of getraumatiseerd raken, zijn als de mode- industrie, die het erg zegt te vinden dat zoveel vrouwen dun willen zijn. De mode-industrie laat ons niets anders zien dan graatmagere modellen. Op hun beurt horen verloskundigen vrouwen goed voor te lichten over de mogelijkheid van een medische bevalling, tot een keizersnede en niet alleen die roze wolk in stand te houden. Bevallingen zijn soms messy. Het is onethisch om te zeggen: we willen dat zwangeren zich minder zorgen maken, dus vertellen we hen maar niets en doen we maar zo min mogelijk onderzoek.’

‘Ik heb liever tien onnodige keizersnedes dan één onnodig overleden baby’

Maar we moeten toch ook oppassen dat we niet te veel doen? Vaak blijkt een ingreep achteraf onnodig.
‘Natuurlijk blijkt een ingreep soms achteraf niet nodig. Maar het is niet zo dat gynaecologen dat niet weten. Wij zijn gefocust op het omlaag brengen van de sterfte en complicaties, en daarom nemen we op de koop toe dat we soms te veel doen. Wanneer je dat goed aan de ouders communiceert, accepteren zij dat meestal ook. Ik benadruk ook steeds dat gynaecologie een vorm van preventieve geneeskunde is. Ik heb liever tien onnodige keizersnedes dan één onnodig overleden baby. Dit type verloskundigen gelooft niet in preventieve geneeskunde. De enige preventie waar ze in geloven is dieet, stoppen met roken en beweging.’
Waar komt die afkeer van het medische vandaan?
‘Deze verloskundigen zijn ondernemers en ze willen dat jij hun product koopt, net zoals tandpastaproducenten dat willen. Maar als die verkondigen dat vier van de vijf tandartsen hun tandpasta aanraden, gelooft niemand ze. Datzelfde scepticisme moet je over vroedvrouwen ook hebben. Een voorbeeld: alle handelingen die zij mogen verrichten, zijn plots wél natuurlijk: bloeddruk meten, de hartslag monitoren, een echo. Een epiduraal zien verloskundigen als een medische interventie, omdat zij die niet zelf mogen aanbrengen. Als ze echt compassie met vrouwen zouden hebben, zouden ze hen pijnstilling gunnen. Maar dat doen ze niet, want dat is niet hun business. Tegen een man met nierstenen zeggen we toch ook niet dat hij pas een echte kerel is als hij ze zonder verdoving laat verwijderen, omdat dit beter voor zijn genezingsproces is? Waarom zeggen we tegen een vrouw wél dat pijn empowert én goed is voor de hechting met je kind? Uit wetenschappelijk onderzoek blijkt dat dit een absolute leugen is. Ondertussen praten ze iedereen die niet natuurlijk bevalt een schuldgevoel aan. Feitelijk doen ze aan emotionele grooming, om de zwangere ervan te overtuigen dat wat het beste voor de verloskundige is, ook het beste voor de zwangere en haar kind is.’
U schrijft dat door de aandacht voor het natuurlijke de belangrijkste verbeteringen van de geboortezorg uit het zicht verdwijnen: die voor mensen met een zwakke sociaal-economische positie. 
‘Klopt. De zorg die de meeste verbetering verdient, is niet die voor welvarende, witte vrouwen. Waarom overlijden er zoveel vrouwen van etnische minderheden tijdens de bevalling? De maternale en perinatale sterftecijfers onder zwarte vrouwen en immigranten zijn ook al tientallen jaren dramatisch hoog.’
In Cleveland, Ohio zijn minder dan 40 procent van de baby’s die worden geboren Afro-Amerikaans, maar zij vertegenwoordigen 70 procent van de baby’s die doodgaan in hun eerste levensjaar. Het Amerikaanse weekblad The Nation schreef in februari dat men jarenlang de schuld van de hoge babysterfte aan zwarte vrouwen zelf gaf, want ze slikten geen foliumzuur en kwamen niet regelmatig op controle. Later bleek uit onderzoek dat de hogere babysterfte bij hen te maken had met armoede (slechte huisvesting, slecht dieet en een onveilige wijk), racisme, seksisme en discriminatie. Tuteur: ‘Het medische systeem is keihard voor hen; zij krijgen geen goede zorg. Ik vind het ironisch dat we niets doen voor arme mensen die slechte zorg krijgen. Diegenen die alle aandacht opeisen zijn de rijke, witte vrouwen, die vinden dat iedereen in de geboortezorg aardiger tegen ze moet zijn. Veel van dit natuurlijkbevalgedoe gaat over privilege.’
Amy Tuteur is gynaecoloog. Ze studeerde af aan Harvard en de Boston University School of Medicine. Ze was klinisch docent aan Harvard Medical School. Ze stopte als praktiserend gynaecoloog om haar vier kinderen op te voeden en blogt op The Skeptical OB. In 2016 verscheen haar boek Push Back: Guilt in the age of natural parenting.
is gynaecoloog. Ze studeerde af aan Harvard en de Boston University School of Medicine en was klinisch docent aan Harvard Medical School. Ze stopte als gynaecoloog om haar vier kinderen op te voeden en blogt nu op The Skeptical OB. In 2016 verscheen haar boek Push Back: Guilt in the age of natural parenting. 
‘Nederland is geen nirwana’
In Nederland gaan we prat op onze zorg in de buurt, waar de verloskundige alle laagcalorisch zwangeren begeleidt, als poortwachter fungeert en hoogrisico- zwangeren naar de gynaecoloog doorstuurt. Volgens Tuteur is dit niet zaligmakend: ‘In de natuurlijkegeboorteindustrie in de VS, Canada en Engeland wordt Nederland gezien als voorbeeld, maar ze hebben geen idee van de Nederlandse statistieken. Het zou hier een soort nirwana moeten zijn, waar iedereen geweldige verloskundige zorg krijgt en de cijfers voor zeer ernstige complicaties en babysterfte laag zijn. Dat is gewoon niet waar.’ Uit recente cijfers van Perined (de Nederlandse registratie van perinatale sterfte waarbij baby’s tijdens de zwangerschap of vlak voor of na de geboorte overlijden) blijkt dat er in 2015 geen verbetering is opgetreden. Babysterfte ligt nog steeds op 7,8 per 1000, evenals in 2014. Sommige (radicale) doula’s en verloskundigen vinden deze cijfers wel meevallen: ‘Historisch gezien waren de babysterftecijfers nog nooit zo laag.’ Zij noemen het zelfs ‘de mythe van de hoge babysterfte in Nederland’. Ter vergelijking: Finland had in 2013 een babysterfte van 3,4 per 1000 bevallingen. Uit de NVOG position paper 2016: ‘We komen nauwelijks dichtbij. Als wij dezelfde lage sterftecijfers hadden als in de beste landen van Europa, dan zouden elk jaar 680 baby’s minder overlijden.’ 
Evenals in de VS is ook in Nederland de perinatale sterfte hoger onder etnische minderheden dan onder autochtone vrouwen. De perinatale sterfte bij kinderen van niet-westerse allochtonen ligt bijna 30 procent hoger dan het landelijk gemiddelde (bron: CBS/PRN). Een daling werd in Nederland geprobeerd in te zetten door een hervorming van het geboortezorgsysteem: de integrale geboortezorg, waarbij verloskundigen en gynaecologen vanaf het begin van de zwangerschap samen naar alle zwangeren kijken. Na hevige weerstand door zelfstandig werkende verloskundigen vorig jaar werd dit systeem door minister Schippers op vrijwillige basis ingesteld. Voor zwangeren betekent dit dat je niet overal op dezelfde manier georganiseerde zorg krijgt. Tuteur: ‘Verloskundigen willen het systeem behouden, omdat hun inkomen en autonomie ter discussie staan. Niet omdat dit per definitie beter is voor zwangeren en baby’s. Die babysterfte-cijfers acceptabel vinden, is ongelooflijk stuitend. Als je zo denkt, hoor je niet in de gezondheidszorg thuis.’
FACTS

Mikki In 2015 verloren journalisten Zvezdana Vukojevic en Jop de Vrieze hun ongeboren zoon. Ze gingen op zoek naar antwoord op de vraag ‘waarom?’

Onnodig Uit hun uitgebreide research bleek dat Mikki’s dood voorkomen had kunnen worden, mits de verloskundige had doorverwezen naar de gynaecoloog.

Prijswinnend Met het artikel waarin ze de machtsstrijd in de geboortezorg blootleggen, wonnen ze de internationale wetenschapsjournalistiekprijs AAAS Kavli.Een thuisbevalling in Amsterdam, 2004. De babysterfte ligt in Nederland sinds 2014 op 7,8 per duizend bevallingen. In Finland sterven 3,4 baby’s per duizend bevallingen.