‘NOOIT MEER KNELLENDE PANTYBOORDJES OF BUIKINDRUKKEND ONDERGOED’
Wat begon als een leuk experiment werd een eyeopener. Schrijver Lucy Rycroft-Smith droeg een maand mannenkleren. Het was een verademing, meldde ze op blog The F-Word. Zo comfortabel; geen hakken, geen knellende pantyboordjes of buikindrukkend ondergoed, overal handige zakken.Je hoeft nooit je adem in te houden, en niet om de haverklap superzelfbewust in spiegels of winkelruiten te kijken of alles nog snor zit. Nu ze dit wist, voelde ze zich met terugwerkende kracht belazerd door vrouwelijke kleding. ‘Elke keer als ik het huis uit ging om ook maar iets te doen dat enigszins belangrijk was, voelde ik me oncomfortabel, en hoe belangrijker de gelegenheid, hoe oncomfortabeler mijn kleding… Dit is patriarchaat in actie.’
Haar ervaring deed me denken aan een fraaie Engelse term, performance of femininity. De schoonheid daarvan zit hem in de dubbele betekenis van het woord performance: dat zowel ‘prestatie’ als ‘optreden, voorstelling’ betekent. Oftewel: vrouwelijkheid uitstralen is zowel werk als een show. Sonya Krzywoszyja blogde daarover: ‘Elke ochtend douch ik, scheer mijn oksels, doe dagcrème op, foundation, concealer, parfum, mascara, lippenstift, ‘flatterend’ ondergoed, ‘flatterend’ jurkje.’ Ze dacht hier nooit bij na, zei ze, ze deed dat omdat ze dacht dat iedereen dat deed.
Het fascinerende hieraan is dat veel vrouwen dit zien als een eigen, vrije keus. Ik voel me sterker op hoge hakken, zeggen ze. Of: ik krijg zelfvertrouwen als ik weet dat ik er aantrekkelijk uitzie. Maar hoe eigen die overwegingen ook aanvoelen, helemaal vrij zijn ze niet. Zo stelt journalist Megan Murphy op Feminist Current: ‘Het is omdat ik geboren ben als vrouw in een cultuur die vrouwen leert om boven alles waarde te hechten aan hun uiterlijk, dat ik heb geleerd dat eyeliner me mooier maakt. En dat niet alleen; ook dat ik ernaar moet streven om mooier te zijn. Ik moet eraan werken.’
Hieraan meedoen is dan ook meer dan een kwestie van individuele keuzes en voorkeuren. Meegaan in de performance of femininity kan veel voordelen hebben voor een vrouw, maar het betekent ook dat ze zich niet actief verzet tegen het gedachtegoed dat net onder de oppervlakte ligt. Het persoonlijke is politiek; je vrouwelijk uitdossen is niet alleen een uiting van hoogstpersoonlijke identiteit, maar ook een manier om jezelf acceptabeler te maken. Het benadrukt het verschil tussen man en vrouw; je zet jezelf lichamelijk apart van mannen, en dat maakt je minder bedreigend. En het laat zien dat je akkoord gaat met bepaalde schoonheidsidealen en met het werk dat het kost om daaraan te voldoen. Het bestendigt de status quo.
Het staat iedere vrouw natuurlijk vrij om hier volkomen schijt aan te hebben. Maar er is wel iets te winnen, zowel politiek als persoonlijk. Want na een maand in mannenkleren wil Rycroft-Smith niet meer terug naar haar eigen performance of femininity. Ze schrijft zich nooit meer onnodig oncomfortabel of zelfbewust te willen voelen. En wie kan zeggen dat dat niet heerlijk klinkt?
Door Asha ten Broeke
Asha ten Broeke (34) is wetenschapsjournalist en auteur van Het idee M/V en Eet Mij. Ze woont met haar man en twee dochters in Deventer.