‘MEER INTERESSE IN WAT VROUWEN MAKEN, IS GOED’

Nalini Malani: Transgressions is haar eerste solotentoonstelling in Nederland. Het hart ervan is het gelijknamige kunstwerk dat sinds 2001 in het bezit is van het Stedelijk, vertelt Malani. ‘Transgressions was mijn eerste video/schaduwspel. Het draait om een vreemde, rijmende tekst over hoe de globalisering in India begon. Telefoonmaatschappij Orange vergeleek de prijs van een simkaart met die van het straatvoedsel dat arbeiders kochten: onze telefoons zijn goedkoper! Daarnaast hoor je de stem van een meisje dat zegt: “Mama, stuur me alsjeblieft naar een Engelstalige school.” Want ze weet dat ze daarmee een grotere kans heeft op een baan. Dat hele idee van vooruitgang boezemde mijn generatie ook afschuw in. Want we hadden al gezien welke problemen de globalisering het Westen had opgeleverd, zoals lucht- en watervervuiling, en we wisten dat India dat hele traject ook zou moeten doorlopen, omdat mensen niet leren van andermans fouten.’

Transgressions bestaat uit vier beschilderde, transparante Mylar-cilinders waar drie videoprojecties doorheen schijnen, die schaduwen en reflecties op de muur geven. ‘Op de muur zie je onder andere een witte mannenarm, waarop de schaduwen een tatoeage vormen. Je ziet een selectie van de verschillende talen van India – we hebben er 415 – die als regendruppels naar beneden vallen, omdat de Engelse taal uiteindelijk dominant is in de moderne samenleving en de Indiase talen daardoor verdwijnen ten gevolge van de globalisering.’

In totaal zijn er zo’n 25 werken van Malani in Amsterdam te zien, van het vroege film-diptiek Utopia (1969/1976) tot videowerk City of Desires (1992). Dat is een eerbetoon aan de kunstenaars in Nathdwara, van wie tevens werk werd verwoest door verontachtzaming, en het is ook een aanklacht tegen de toenemende invloed van rechtse Hindoe-nationalisten. Ook is de recente serie van acht prints te zien, die samen I Am the Angel of Despair vormen. De serie is gebaseerd op de installatie In Search of Vanished Blood, die ze in 2012 maakte voor de befaamde kunstmanifestatie dOCUMENTA(13). In de serie gebruikt Malani de mythische figuur Cassandra om uiting te geven aan de manier waarop de stem van vrouwen het zwijgen wordt opgelegd.

Verder is er een keuze uit de kunstenaarsboeken te zien die Malani heeft gemaakt tussen 1991 en 2016. Een ervan ontstond toen ze zich begon te verdiepen in het leven van courtisanes: ‘In India leefden voordat de Engelsen ons land binnentrokken, veel courtisanes aan verschillende hoven. Zij waren geen sekswerkers; deze vrouwen werden gerespecteerd en hadden een hoge status in de samenleving, de enige vrouwen die land en bezit hadden. Ze waren cultureel goed onderlegd, bekwaamd in dans, muziek, de schone kunsten en in courtoisie: de kunst van hoffelijkheid en omgangsvormen. Het is aan deze courtisanes  te danken dat een bepaald type klassieke muziek uit Noord-India bewaard is gebleven. Ik wilde een groter project maken over courtisanes, maar ik begin altijd klein, in dit geval met een boekje over een zangeres. Haar verhaal speelt zich af vlak voordat de Britten kwamen, courtisanes tot hoer verklaarden en hen naar de garnizoenen stuurden, waar ze ziek werden.’

Nalini Malani voelt zich gesterkt door alle interesse in haar kunst, maar ze is vooral blij met het feit dat vrouwelijke kunstenaars als geheel meer in de belangstelling staan dan vroeger. ‘Er is meer interesse in wat vrouwen maken, en dat is een goede zaak. De kunstwereld beseft dat ze bij bepaalde kunstenaars een kans hebben gemist, zoals bij Nancy Spero en Louise Bourgeois, die pas heel laat in hun leven ontdekt zijn.’ Ze lacht. ‘Nou ja, niet dat ik met mijn 71 jaar nou zo veel jonger ben.’

Door Vivian de Gier