“Laat jij jouw jongen genoeg jongen zijn?”

Heel het internet viel gisteren over de nieuwe campagne van SIRE: “Laat jij jouw jongen genoeg jongen zijn?”. Volgens SIRE wordt typisch jongensgedrag in onze maatschappij onderdrukt en worden jongens daardoor afgeremd in hun ontwikkeling. Opvoeders willen dat kinderen stilzitten en zich rustig gedragen, maar jongens leren meer door te doen en risico’s te nemen. Een schadelijke campagne vol seksistische onzin of heeft SIRE hier een punt?

Generaliseren en stereotypen
De reclame van SIRE is op meerdere fronten opvallend te noemen. Volgens de campagne bestaat er slechts een soort jongen, namelijk de stoere jongen die graag in bomen klimt en wel eens een robbertje vecht. De campagne projecteert een aantal ‘jongensachtige eigenschappen’ op een heel geslacht, dat is nogal een generalisatie. Het laat weinig ruimte voor jongens die graag binnen een boek lezen, koekjes bakken en knutselen. En indirect ook niet voor meisjes die fikkie stoken, voetballen en thuiskomen met een gescheurde, modderige spijkerbroek. De reclame creëert een stereotiep beeld van wat normaal is voor een jongen. Wat zegt dat dan over meisjes? Zitten zij ondertussen in hun roze jurkje lief te tekenen en leggen ze hun poppen in bed? En wat zegt het over jongens die niet ‘jongensachtig’ zijn? Zijn dat dan geen echte jongens?

Onderzoek, cijfers en experts
SIRE baseert de campagne vooral op een eigen peiling waarin 56% van de ouders met jongens het probleem herkent dat jongens niet genoeg ruimte krijgen en daardoor onderpresteren. Ook praatte SIRE met diverse wetenschappers. Het probleem is alleen dat er niet veel gedegen wetenschappelijk onderzoek naar het probleem is gedaan, ook niet door de experts die SIRE opvoert.

Judi Mesman, hoogleraar diversiteit in opvoeding en ontwikkeling aan de Universiteit Leiden, ziet een bredere maatschappelijke ontwikkeling om kinderen minder vrij te laten, zegt ze in het NRC. “Vroeger zwierf je als kind van vijf al de hele buurt door, dan vroeg je op een gegeven moment aan een meneer hoe laat het was zodat je wist of het al etenstijd was. Dat gebeurt nu veel minder. Maar dat geldt voor jongens én meisjes.” Ook kent ze geen onderzoek dat bewijst dat jongens meer zouden leren als ze op een andere manier behandeld worden.

Over het feit dat jongens het minder goed doen op school zegt Mesman: “In de jaren vijftig had niemand in de klas veel bewegingsvrijheid, toen was het orde, orde, orde, en toen deden jongens het nog prima.” Zij denkt dat het misschien wel andersom is, dat jongens juist beter presteerden toen ze minder vrijheid hadden in de klas, zoals in de jaren vijftig. Een hypothese, maar volgens Mesman is de campagne van SIRE net zo goed gebaseerd op een aanname, die wordt gepresenteerd alsof het een wetenschappelijk bewezen feit is.

Heeft SIRE een punt met deze campagne?
Jongens presteren al jaren minder goed op school dan meisjes, dat is wel een feit. Het is interessant om te onderzoeken waar dat door komt, hoe jongens die achterstand zouden kunnen inhalen en hoe ouders en scholen daaraan kunnen bijdragen. Misschien zou het voor jongens én meisjes wel beter zijn om vaker speelkwartier en gymles te hebben, of om ze niet te dwingen de hele les te blijven zitten maar ze de vrijheid geven om af en toe op te staan of even door de klas te wandelen.

Jongens slachtoffer noemen van de huidige maatschappij is wel wat kort door de bocht. Want er zijn meer verschillen tussen kinderen van dezelfde sekse onderling dan tussen jongens en meisjes, dat is wetenschappelijk aangetoond. Wellicht is het probleem niet zozeer dat alleen jongens te veel beschermd en kort gehouden worden, maar geldt dat voor alle kinderen. Jongens én meisjes krijgen tegenwoordig misschien wel minder de kans om risico’s te nemen en van hun fouten te leren. Leren door te proberen, buitenspelen en bewegen is belangrijk voor álle kinderen, niet alleen voor jongens. Ook is het belangrijk dat kinderen leren dat ze zichzelf mogen zijn en zich niet ‘jongensachtig’ of ‘meisjesachtig’ hoeven te gedragen omdat dat normaal is en ze nu eenmaal als jongetje of meisje geboren zijn. Een idee voor een volgende SIRE-campagne?