COLUMN Sheila Sitalsing: Eitjeshandel
The Handmaid’s Tale, een dystopisch sprookje over de geknechte vrouw als broedmachine en leverancier van vruchtbaarheid, bestaat echt, zo maakte presentator Liesbeth Staats duidelijk in de eerste aflevering van de fascinerende tv-serie De Baby-industrie die KRO-NRCV dit voorjaar uitzond.
Staats reisde met een kinderloos koppel uit Nederland mee naar Spanje, dat de hoop had gevestigd op eiceldonatie. In Spanje mag dat anoniem, wat het aanbod van donors ten goede komt. De eicellen, zo bleek, komen niet zelden uit Oekraïne, waar arme, werkloze vrouwen tegen een vergoeding van een paar honderd euro worden overgehaald om hun eicellen verkopen – de stad hangt vol met wervende posters. Staats sprak Oekraïense vrouwen die als gevolg van de hyperstimulatie, nodig om veel eicellen in één keer te kunnen oogsten, allerhande gezondheidsproblemen hadden opgelopen. Sommige vrouwen kregen onverklaarbare pijnen, anderen ondergingen veel meer hormoonbehandelingen dan onafhankelijke artsen verantwoord achten, ze werden misleid en voorgelogen door de commerciële klinieken die hun eitjes doorverkopen, eentje had achteraf minder geld ontvangen dan beloofd.
[blendlebutton]Vrije keuzes op een vrije markt, zou je kunnen zeggen. Mensenhandel, zou je óók kunnen zeggen.
Van alle verworvenheden van het feminisme is de zeggenschap van vrouwen over hun eigen vruchtbaarheid misschien wel de belangrijkste. Vroeger betekende baas in eigen buik vooral níet zwanger worden, de pil in het ziekenfonds, legalisering van abortus, niet langer veroordeeld zijn tot de onvermijdelijkheid van een sleep kinderen en een leven tussen luiers en aanrecht. Geboortebeperking heeft miljoenen vrouwen over de hele wereld kansen gegeven op een leuker, gezonder, rijker, comfortabeler en langer leven.
Het omgekeerde – eerst het leven leven, studeren, carrière maken en op latere leeftijd tóch nog een kind kunnen krijgen dankzij het invriezen van eicellen, eiceldonatie, draagmoederschap en wat dies meer zij – zou men misschien evenzeer een feministisch kroonjuweel kunnen noemen, schrijft Larissa Pans in haar fraaie boek Onbeperkt Vruchtbaar. “Oude moeders tarten de koppeling tussen ‘jong’ en ‘vruchtbaar’, zij lachen de biologische klok uit en belichamen het maakbare moederschap.”
Aan een van de keerzijdes hiervan – het vruchtbaarheidstoerisme, de juridische schemerwereld waarin vruchtbaarheidsklinieken in Spanje en Cyprus soms opereren en de talloze ethische dilemma’s – besteedt ook Pans uitgebreid aandacht in haar boek.
Staats levert daar met haar tv-serie de indringende beelden bij. Wat daarvan blijft hangen: hoe rijke vrouwen uit het Westen toestaan dat arme vrouwen uit het Oosten worden uitgebuit ten behoeve van het westerse vermeende recht op een kind.
[/blendlebutton]