Nu in OPZIJ: Driegesprek over Simone de Beauvoir: “Je wordt niet als vrouw geboren, je wordt vrouw gemaakt.”
DOOR IRENE SCHOENMACKER
BEELD PAUL TOLENAAR
“Je wordt niet als vrouw geboren, je wordt vrouw gemaakt.” Wie kent ze niet, deze beroemde woorden van de Franse filosofe Simone de Beauvoir. Het is dit jaar zeventig jaar geleden dat het boek De Tweede Sekse uitkwam. OPZIJ discussieert in een reeks rondetafelgesprekken met prominente Nederlandse vrouwen over de impact van het boek. Met deze week een gesprek over vrouwen en relaties.
Twee uur voordat het interview plaats zou vinden in de Kleine Komedie in Amsterdam zegt actrice en schrijfster Nazmiye Oral af. Spit: het schoot ineens in haar rug. Een treinreis zou op deze manier wel heel lastig zijn, dus helaas ging ze het niet redden. Oei, zegt documentairemaker en activist Sunny Bergman, dat betekent: een tafel met alleen witte vrouwen, want ook actrice en schrijfster Isa Hoes is te gast, evenals schrijfster Elke Geurts. En ze had zich voorgenomen dat niet meer te doen. Maar vooruit, overmacht, dus ze blijft.
‘Ik vond het af en toe wel moeilijk om monogaam te zijn in mijn huwelijk. Dat komt ook omdat wij acteurs een raar vak hebben.’
Wie aan Simone de Beauvoir denkt, denkt aan haar polyamoreuze verhouding met Jean-Paul Sartre. De Beauvoir wilde niet trouwen en hield er evenals Sartre talloze liefdesaffaires op na: ze was bang haar onafhankelijkheid te verliezen. Ook in de huidige tijd is er weer veel ruimte voor verschillende soorten relaties en staat polyamorie weer in de schijnwerpers. Hoe kijken jullie hiernaar?
Elke: “Ik begeef me pas net weer op de relatiemarkt na mijn scheiding. En dus ben ik hard aan het nadenken hoe ik het nu wil met relaties. Ik heb heel lang in een monogame relatie gezeten en vond dat prima. Nu begin ik na te denken, wat wil ik eigenlijk? Wat is vrijheid binnen een relatie? Ga ik straks weer zo’n strak regime in? Als ik weer iemand heb, moet ik daar dan weer mee naar feestjes? Want daar heb ik eigenlijk geen zin in.”
Sunny: “Was je eigenlijk gaan scheiden omdat je man was vreemdgegaan?”
Elke: “Nee, we gingen scheiden omdat mijn man niet meer wilde en hij niet meer van mij hield. Pas later is gebleken dat hij al een poos een ander had. Dus zo monogaam was ons huwelijk achteraf niet. Tenminste, vanuit mij wel, maar vanuit hem niet.”
Sunny: “Damn.”
Isa: “Ben je in die afgelopen jaren mannen tegengekomen waarvan je dacht, oei, dat doen we dus niet, want dat is niet de afspraak?”
Elke: “Nee, ik had die knop uitgezet. Ik was getrouwd. Heel saai allemaal.”
Sunny: “Ik interviewde voor mijn documentaire Sletvrees de seksuoloog Marta Meana. Zij had de theorie dat wij vrouwen vooral opgewonden worden als we worden begeerd. Omdat we geleerd hebben onszelf als seksueel object te zien door de mannelijke blik, de male gaze. Dus op het moment dat we niet meer worden begeerd, valt dat seksuele deel bij ons ook een beetje weg.”
Elke: “Het viel al heel lang weg, ja. Ik dacht, ik ben daar gewoon niet meer in geïnteresseerd.”
Sunny: “Dat is ook waarom bij vrouwen in lange relaties vaak de seks ook een beetje doodvalt.”
Isa: “Waarom is dat zo?”
Sunny: “Volgens de theorie van Marta Meana: omdat vrouwen die spanning nodig hebben, omdat ze zich begeerd willen voelen.”
Isa: “Maar waarom zoeken ze dat dan niet gewoon op? Ik ben misschien wat mannelijker, want ik ga er wél naar op zoek. Ik vond het af en toe wel moeilijk om monogaam te zijn in mijn huwelijk. Dat komt ook omdat wij acteurs een raar vak hebben. Je wordt vaak gecast als liefdeskoppel en dan moet er wel een soort spanning zijn tussen dat tweetal. Het komt bijna nooit voor dat acteurs denken, getsie, moet ik dáár mee spelen dat ik verliefd ben. Ik denk dat er ook veel affaires zijn in de theater- en televisiewereld, maar wel allemaal in het geheim.”
Elke: “Ja, en dat geheimzinnige, dat vind ik zo ontzettend stom.”
Isa: “Na Antonie (Kamerling, overleden in 2010 – red.) was ik met een heel jong iemand. Ik was 47 en hij nog niet eens 30. Ik vond dat we niets hoefden vast te leggen, zoals ik met Antonie uiteindelijk wel had gedaan in onze lange relatie van achttien jaar. Waarom moet één man eigenlijk aan alles voldoen? Dat kan helemaal niet.”
Sunny: “Precies. Zoals je dat ook met vriendinnen doet: met de ene ga je tot diep in de nacht uit en met de ander heb je fijne filosofische gesprekken. Mijn partner en ik hebben gemerkt dat we niet altijd monogaam zijn. Er is dus ook weleens wat gebeurd. We hebben afgesproken dat we daar eerlijk over zijn. Ik vind hetzelf ingewikkeld om te denken dat je nooit meer met een ander kan: ik heb een groot hart. Er zijn zoveel leuke mensen, mannen, vrouwen. Je hoeft niet altijd iets met die seksuele spanning te doen, maar het kan zeker fungeren als iets wat je doet opleven. Als ik nu hoor dat mensen het uitmaken omdat iemand eens een keer is vreemdgegaan, vind ik dat zo overdreven. Hoewel, een langere geheime affaire zoals bij Elke is weer wat anders.”