Nu in OPZIJ: DE TWEEDE SEKSE Vurige voorvechters
“Je wordt niet als vrouw geboren, je wordt vrouw gemaakt.” Wie kent ze niet, deze beroemde woorden van de Franse filosofe Simone de Beauvoir. Het is dit jaar zeventig jaar geleden dat het boek De tweede sekse uitkwam. OPZIJ discussieert in een reeks rondetafelgesprekken met prominente Nederlandse vrouwen over De tweede sekse anno nu. Liza Mügge, Lilianne Ploumen, Samira Rafaela en Devika Partiman over de impact van vrouwen in de politiek.
Om de arm van oud-minister en Tweede Kamerlid Lilianne Ploumen prijken verschillende armbanden. Een daarvan is een ongestelheidsarmband, gekregen van vrouwen van een oeroude Ethiopische stam. Het past mooi bij het rood voor de fotoshoot – al moest politicoloog Liza Mügge even goed zoeken in haar klerenkast en had Europarlementariër Samira Rafaela het liefst haar knalroze pak aangetrokken. Ook activist en Stem op een Vrouw-oprichter Devika Partiman voelde zich ‘niet zo rood vandaag’, maar vooruit.
In het eerste deel van het boek beschrijft De Beauvoir de vrouwengeschiedenis, waarbij ook abortus en anticonceptie aan bod komen. Ze is enigszins positief gestemd: in de loop van de negentiende eeuw heeft de vrouw ‘zich vrijgemaakt van de natuur; zij verovert de heerschappij over haar lichaam’. Maar kijkend naar het heden, lijken we juist weer stappen terug te zetten. Hoe kan dit? Lilianne: “De anti-abortusbeweging is een onderstroom die er altijd al was. Door de verkiezing van Donald Trump als president heeft die beweging de wind in de zeilen gekregen. Ze hebben zich lange tijd in het verdomhoekje gezet gevoeld, maar dat is niet langer zo. Kees van der Staaij (fractievoorzitter van de SGP – red.) zei het laatst openlijk op een congres: tegen abortus zijn is niet langer een achterhoedegevecht, maar kan gewoon weer. Dat gezegd hebbende: die intimidatie bij abortusklinieken, die vind ik wel eng.”
Samira: “Niet alleen dat, het is ook schending van de privacy.”
Lilianne: “We hebben weer moties ingediend over het zelfbeschikkingsrecht van vrouwen en dan stemmen alleen de SGP en de ChristenUnie tegen. Oftewel, we hebben gelukkig een solide meerderheid in de Tweede Kamer over dit onderwerp. Vergeet niet dat Nederland een heel goede abortuswetgeving heeft, een van de besten ter wereld. Abortus is toegestaan tot 24 weken, mits het een noodgeval is. Maar het is altijd de vrouw die bepaalt of dat het is, dus de wet is erg duidelijk. Zelfs in andere progressieve landen is het recht van de vrouw minder sterk verankerd.”
Devika: “Mijn eigen abortus was een katalysator om Stem op een Vrouw op te richten. Maar ook de verkiezing van Trump speelde mee. Ik dacht, oké, je kan dus kneiterseksistisch en superracistisch zijn en tóch gekozen worden. Zijn benoeming heeft ook invloed op Europa: het breekt barrières. Want als het aan de andere kant van de oceaan kan, gaan ook mensen hier denken dat racisme en seksisme kunnen. Ik maakte me zorgen en vond dat we dat niet konden laten gebeuren. Mannen hebben altijd al de macht gehad, maar dat ze nu ook nog gaan slopen wat er al goed ging… Nee.”
Samira: “We moeten blijven vechten voor dat zelfbeschikkingsrecht voor vrouwen.”
Lilianne (knikt): “Het is een mensenrecht, hé. Geen gunst.” Samira: “Dat extreem binnendringen in het territorium van de vrouw is behalve asociaal ook zó onrechtvaardig: het gaat je gewoon niets aan. Ik probeer af en toe te begrijpen waar die behoefte aan bemoeienis vandaan komt.”
Devika: “Er is momenteel weer een zekere felheid, ik heb heel sterk het gevoel dat we klaar zijn met onrecht. Ik denk eerlijk gezegd dat het feminisme van nu heel veel te danken heeft aan de anti-racismebeweging. Die werd vóór het nieuwe feminisme groot en heeft het maatschappelijk debat over onrecht heel erg aangewakkerd. Dat zag je in de jaren zestig in de Amerikaanse burgerrechtenbeweging ook, eerst was er de burgerrechtenbeweging en daarna kwam het feminisme.”
Liza: “Collega’s van me hebben laatst in ruim zeventig landen onderzoek gedaan en daaruit bleek inderdaad dat activisten een hele belangrijke rol spelen in de geschiedenis van gendergelijkheid. Nog meer dan zittende politici en Kamerleden hebben activisten effect, zo bleek. Wat dat betreft ben ik wel optimistisch. Het feminisme heeft een nieuw elan, een nieuwe impuls gekregen. Dat maakt me hoopvol.”
