Manse vrouwen

Door Alies Pegtel

Wie heeft ooit gehoord van Corrie van Gelder, geboren in 1912 in Breesaap, een buurtschap middenin de duinen nabij Velsen? Ze is voor het grote publiek onbekend gebleven, terwijl ze toch een memorabele dame was die het glazen plafond doorbrak. Als eerste vrouw wist ze na de Tweede Wereldoorlog een plek te bemachtigen tussen de heren in de directie van het Rode Kruis Ziekenhuis. Dat zij zo’n fenomenale carrière maakte, was tegen alle verwachtingen in. Als meisje kwam haar vader niet terug van zee, terwijl haar moeder zwanger was van haar zevende kind. Het vaderloze gezin verloor daarna ook nog eens hun huis, toen de Hoogovens buurtschap Breesaap opslokte. Maar Van Gelder was weerbaar en werd verpleegster. Ze beschikte over leidinggevende kwaliteiten, vonden de mannen die haar – heel bijzonder – later opnamen in de directie van het Rode Kruis Ziekenhuis in Beverwijk.

Zoals talloze vrouwen is overkomen, dreigde de geschiedschrijving ziekenhuisbestuurder Corrie van Gelder te vergeten. Dat dit niet is gebeurd, is te danken aan tentoonstellingsmaker Teatske de Jong. Zij maakte de prachtige expositie ‘Manse Vrouwen’, te zien in het Kennemerland Museum in Beverwijk. Ter gelegenheid van de herdenking van 100 jaar vrouwenkiesrecht verzamelde ze de levensverhalen van 107 vrouwen uit Midden Kennemerland. 

Als een soort Els Kloek, schreef De Jong historische verenigingen en vrouwennetwerken aan, en riep mensen op om uitzonderlijke familieleden aan te dragen. De speurtocht leverde een indrukwekkend bont gezelschap op, uiteenlopend van een badvrouw van Wijk aan Zee, een freule die op haar landgoed een bewaarschool startte, tot aan de hedendaagse cardiologe Yolande Appelman, die zich speciaal inspant voor vrouwen met hartklachten.

Als de tentoonstelling iets inzichtelijk maakt, is dat vrouwen de samenleving draaiende houden en dat ze dat door de eeuwen heen altijd hebben gedaan. Hoewel vrouwen tot ver in de vorige eeuw uitgesloten waren van officiële en openbare functies en in de eerste plaats huisvrouw dienden te zijn, manifesteerden ze zich op alle mogelijke maatschappelijke terreinen. Handelingsonbekwaam of niet, moeder van een dozijn kinderen of niet, vrouwen startten ondernemingen, bestierden boerderijen, deden aan liefdadigheid, schreven boeken, zaten in het verzet, maakten kunst, werkten om het hoofd boven water te houden, en verenigden zich met andere vrouwen.

Deze expositie laat zien dat regionaal historisch onderzoek van wezenlijk belang is. Juist de petit histoires van al deze individuele vrouwen tonen dat geschiedschrijving op grond van officiële stukken nooit een compleet beeld kan geven, omdat dit alleen de geschiedenis van mannen betreft. Met dank aan ‘manse vrouw’ Teatske de Jong die al deze bijzondere Kennemerlandse vrouwen in de spotlights zette.

‘Manse vrouwen’ is tot 23 oktober te zien in Kennemerland Museum Beverwijk. Daarna van 12 november tot en met 28 november in het Gemeentehuis van Heemskerk.