‘Mannen voelen wel dat de vanzelfsprekendheid waarmee zij carrière maken niet altijd past bij hun talenten’
In 2019 kwam dan eindelijk dat vrouwenquotum. Blij mee?
‘Jazeker, heel blij! In eerste instantie behoorde ik tot de groep die dacht dat het vanzelf goed zou komen met vrouwen in hoge posities. Vrouwen doen het ontzettend goed in het onderwijs. Ze zijn ook vaak gefocuster en ambitieuzer dan mannen. Maar toen ik in 2017 – na lange tijd als politiek adviseur te hebben gewerkt – nog een keer goed om me heen keek, waren er mínder vrouwen politiek actief geworden. En ook in het bedrijfsleven schiet het totaal niet op. Het is dus absoluut tijd om hier iets aan te doen.’
Er was vorig jaar ook veel aandacht voor de aankondiging van de TU Eindhoven. Zij gaan de komende anderhalf jaar uitsluitend vrouwen werven op 150 vrijkomende posities. Goed idee?
‘Ik was heel happy met de TU, want ze hadden alles goed geregeld. Niet alleen dat er meer vrouwen benoemd zouden worden, maar ook dat vrouwen onderzoeksgeld kregen, want dat is voor vrouwen moeilijker. Er was ook nog sprake van coaching en er waren regelingen voor partners. Het was dus niet alleen maar een (tijdelijk) vrouwenquotum, maar een heel pakket. Dat is heel mooi!’
Ik had op mijn Twitter-tijdlijn veel jonge mannen die zich hier verschrikkelijk boos over maakten en zich achtergesteld voelden. Tot mijn lichte verbazing waren dit vaak goed opgeleide, sociale mannen. Is hun verontwaardiging terecht?
‘Veel mannen vinden dit soort beleid verschrikkelijk bedreigend. Het geeft ze het gevoel dat andere mensen voorgetrokken worden; dat er iets oneerlijk is. Maar dat is natuurlijk niet zo! De achterstandspositie waar vrouwen in zaten, dát was oneerlijk. Wat de TU Eindhoven deed, was niets meer dan een grote ongelijkheid een beetje recht trekken.’
Er wordt dan vaak gezegd dat het in de eerste plaats om kwaliteit zou moeten gaan…
‘Daar is niemand het mee oneens. Maar de assumptie die daaronder ligt is: mannen hebben meer kwaliteiten dan vrouwen. Want als je alles op z’n beloop laat, worden er in de politiek en in de raden van commissarissen toch altijd weer mannen benoemd. Terwijl dat heel vreemd is. Want als je terug redeneert en constateert dat de slimste studenten tegenwoordig vrouw zijn: waarom zouden zíj dan niet de beste zijn? Vrouwen en vrouwelijkheid vinden we toch nog steeds impliciet minder waard.
Is een quotum of het voortrekken van vrouwen bij vrijkomende functies niet discriminerend voor mannen?
‘Nee, dat vind ik niet. Er wordt dan gedaan alsof er opeens geen plek meer zou zijn voor getalenteerde mannen. Dat klopt niet. Mannen die echt talentvol zijn, hoeven zich nergens zorgen over te maken. Maar ja… ergens voelen middelmatige mannen wel aan dat de vanzelfsprekendheid waarmee zij carrière maken misschien niet helemaal past bij hun talenten. En die denken: ‘oh shit daar gaat mijn kans.’
Zeker in de politiek speelt dit een rol. Er zijn bijvoorbeeld maar 150 Kamerleden. Dus ja: als er meer vrouwen in komen, gaat dat ten koste van mannen. Maar so be it. Het gaat om onze volksvertegenwoordiging. Het is ècht absurd dat we het nog steeds normaal vinden dat er maar drie vrouwen op de foto van de G20 staan.’
Wat kunnen werkgevers doen om vrouwen op de werkvloer te stimuleren?
‘Het zou goed zijn als werkgevers zich beseffen dat ze er met alleen meer vrouwen aannemen nog niet zijn. Je moet ook wat fundamenteler durven kijken naar hoe het toch komt dat het uiteindelijk tóch weer overwegend de vrouwen zijn die thuis op de bank met de kinderen zitten. In het laatste deel van mijn boek ga ik in op diverse onbewuste ‘domination strategies’ die op de werkvloer plaatsvinden. Vrouwen ondervinden daar vaak nadeel van.
Je moet als werkgever bijvoorbeeld goed opletten: hoe gaat het gesprek aan de vergadertafel? Worden alle ideeën in gelijke mate gehoord en in gelijke mate ontvangen? Wat mij regelmatig opvalt als ik een vraag stel is dat mannen gewoon beginnen te praten. Vrouwen geven met een hand of signaal aan dat ze eventueel ook wel wat willen zeggen. Mannen interrumperen een vrouw ook veel vaker dan andersom. Niet omdat ze iets kwaads in de zin hebben, maar omdat dat nu eenmaal zo is aangeleerd. Door als werkgever op dat soort kleine dingen te letten en deze bespreekbaar te maken, kun je veel doen.’
Tot slot: Heb je nog tips voor vrouwen die misschien stiekem best de eerste vrouwelijke premier van Nederland willen worden?
‘Wat ik heel belangrijk vind om daarover te zeggen, is dat je in boeken vaak leert om je als vrouw zoveel mogelijk aan te passen aan de mannenwereld. Dat is een korte termijnstrategie. Het lukt sommige vrouwen wel, maar te weinig.
Wat naar mijn mening belangrijker is, is dat vrouwen het gevoel krijgen dat ze authentiek kunnen en mogen zijn. Daar worden ze veel gelukkiger van. Het heeft geen zin om als vrouw altijd maar bezig te zijn met hoe je moet bewegen, praten en kleden. Want hoezeer je ook je best doet, je wordt er geen man van. Dus wordt maar gewoon de beste versie van jezelf. Hopelijk geeft dat op termijn ook meer ruimte voor vrouwelijk leiderschap.’
Julia Wouters is politicoloog en was elf jaar lang politiek adviseur van Lodewijk Asscher. In 2018 verscheen haar boek ‘De Zijkant van de Macht – Waarom de politiek te belangrijk is om aan mannen over te laten’.
