Waar is de opluchting? Verschuivend perspectief en de toegankelijkheid van abortus
Sinds 1984, toen abortus in Nederland met veel commotie werd gelegaliseerd, zijn de gemoederen rond dit onderwerp nooit bedaard. Integendeel. Wat opvalt, is dat we alleen lezen over persoonlijke verhalen van twijfel, schaamte, rouw en schuld. Maar geeft dat de werkelijkheid wel goed weer? De Turnaway Study, het grootscheepse onderzoek van de Universiteit van Californië in San Francisco, suggereert van niet. Shona Kalkman wijst ons op het gevaar van eenzijdige verhalen en de gevolgen hiervan voor de toegankelijkheid van abortus.
In het publieke domein overheersen persoonlijke verhalen over zwangerschapsafbreking die gaan over twijfel, schaamte, rouw en schuld. Zo ook in de begin juni uitgezonden VPRO-documentaire Overtijd van Tessa Louise Pope. In deze film vertellendrie jonge vrouwen openlijk over de afbreking van een ongewenste zwangerschap. Aanleiding voor Pope om de film te maken was haar eigen ervaring met een ongewenste zwangerschap en de ‘enorme impact’ die de abortus op haar had. In een nagesprek met De sekszusjes, direct daarna uitgezonden, stelt Pope dat ze met haar film andere vrouwen wil laten zien dat het normaal is om gevoelens van verdriet, twijfel, schaamte en rouw te ervaren na een abortus. Abortus moet op deze manier bespreekbaar worden, vindt Pope.
In de intieme interviews vertellen de drie vrouwen over het complexe samenspel van emoties rondom en na de abortus. Er wordt gesproken over een brief aan ‘het kindje’, de zware keuze ‘tussen leven en dood’ en over abortus als ‘iets lelijks’. De abortus is een gebeurtenis die het leven voor en na markeert. Wie Overtijd ziet, ontkomt er niet aan om abortus te gaan beschouwen als een inherent tragische gebeurtenis. Ook op internet overheerst de tragiek, veelal in anoniem gedeelde ervaringsverhalen. Boeken, niet zelden uitgegeven door christelijke organisaties, haken gretig in op de thema’s schaamte, schuld en spijt. We kunnen bijna niet anders constateren dan dat een positieve abortuservaring niet lijkt te bestaan.
Vooropgesteld, een dominant verhaal is niet erg, als dat een juiste weergave van een morele praktijk is. Maar voor zwangerschapsafbreking gaat dat niet op. De Turnaway Study, uitgevoerd aan de Universiteit van Californië in San Francisco is de grootste studie ooit naar de ervaringen van vrouwen met ongewenste zwangerschap en zwangerschapsafbreking in de Verenigde Staten en rekent af met een aantal hardnekkige mythes. De studie suggereert dat niet negatieve emoties overheersen na een zwangerschapsafbreking, maar opluchting.
Dit is een fragment, geschreven door Shona Kalkman. Het volledige stuk staat in het augustus/september 2020 nummer van OPZIJ. Koop hier het complete nummer.