Langs de Meetlat: Menstruatie in Nederland
28 mei is het Wereldmenstruatiedag. Misschien is het niet een dag die standaard in de agenda staat, maar gezien de 800 miljoen mensen die elke dag (!) menstrueren, is het misschien goed om eens stil te staan een urgent thema. Wereldmenstruatiedag is in 2013 in het leven geroepen met als doel om bewustzijn te creëren over menstruatiearmoede en menstruatieschaamte. Hoe menstruatievriendelijk is Nederland eigenlijk?
Door Nina Klaassen
Menstruatie-armoede is breder dan alleen het gebrek aan toegang tot menstruatie-producten. De definitie die nu breed wordt gebruikt beschrijft menstruatie-armoede als een gebrek aan toegang tot menstruatieproducten, sanitaire voorzieningen, afvalverwerking en kennis. Toch is er vooral veel aandacht in zowel onderzoeken als in de media voor het gebrek aan menstruatieproducten. En die cijfers liegen er niet om.
Uit onderzoek van de Wereldbank uit 2018 blijkt dat minstens vijfhonderd miljoen vrouwen en meisjes wereldwijd geen toegang hebben tot middelen om hun menstruatie goed door te kunnen komen. Ter vergelijking, in de hele Europese Unie wonen ongeveer 450 miljoen mensen. Maar ook in Nederland is menstruatie-armoede een probleem waar nu in toenemende mate aandacht voor komt. In 2019 publiceerde Plan Nederland een onderzoek uit naar menstruatie-armoede in Nederland waaruit blijkt dat 1 op de 10 vrouwen en personen die menstrueren gebrek aan geld weleens geen menstruatieproducten konden kopen. Want de kosten van menstruatieproducten kunnen aardig oplopen.
Het eet wel brood
Opinium bracht in 2022 in opdracht van Neighborhood Feminists, een non-profit organisatie uit Amsterdam, een onderzoek uit naar menstruatie-armoede in Amsterdam. Zij berekenden dat iemand die menstrueert gedurende hun hele leven gemiddeld 12.000 tampons of stuks maandverband gebruikt. Dat loopt al snel op tot een bedrag dat kan schommelen tussen de 480 en de 5520 euro die één persoon kwijt is aan hygiëneproducten. Hier worden anticonceptie en eventuele pijnstillers nog niet eens in meegenomen.
Dat is een flinke kostenpost, zeker voor mensen die het al niet breed hebben. Als we inzoomen op Nederland zien we dat vorig jaar bijna een miljoen mensen in armoede verkeerden. In het onderzoek van Neighborhood Feminists geeft 27 procent van de respondenten aan dat ze op een bepaald tijdstip zich geen menstruatieproducten kunnen veroorloven. 38 procent geeft aan dat het ze wel altijd lukte, maar dat het wel moeilijk was. Deze groep mensen gaf aan vaak alternatieve maatregelen te moeten nemen om aan producten te komen. Denk aan het bezuinigen op boodschappen om menstruatieproducten te kunnen betalen. Dakloze personen en ongedocumenteerde migranten (personen die zonder geldige verblijfsvergunning in Nederland verblijven, red.) zitten in extra penibele situatie omdat zij naast weinig tot geen inkomen ook vaak minder toegang hebben tot sanitaire voorzieningen.
Gezondheidsrisico’s
Tijdens de Human Rights Council in 2022 vroeg de World Health Organization (WHO) aandacht voor menstruatie en de gezondheidsbelangen hiervan en riep op om de zogenoemde menstruele gezondheid niet langer te beschouwen als een hygiëne vraagstuk, maar als een “gezondheid en mensenrechten probleem”. Want het risico dat ligt in focussen op hygiëne, betekent dat bovenstaande vergeten wordt.
Menstruatie-armoede heeft direct effect op de gezondheid van mensen die menstrueren. Zo kan het te lang dragen van een tampon of maandverband leiden of het gebruik van alternatieve middelen zoals wc-papier tot vaginale infecties of bijvoorbeeld blaasontsteking. In de ergste gevallen kan het te lang dragen van een tampon zelfs leiden tot een bloedvergiftiging, ook wel toxisch schok syndroom genoemd, wat in extreme gevallen zelfs tot de dood kan leiden. Het gebrek aan kennis is dus een enorm probleem en is ook niet zomaar op te lossen omdat erop zowel armoede als op menstrueren nog steeds een taboe rust.
Verder lezen? Het hele verhaal lees je in de nieuwste Opzij. Een abonnement is zo gepiept. Nergens aan vastzitten? Lees dit nummer fysiek of digitaal via onze site of via Blendle.
