Deze tien boeken maken kans op de Opzij Literatuurprijs 2023

Na lang beraad is de jury op basis van alle ingezonden boeken tot een top tien gekomen. Deze boeken dingen mee voor de Opzij Literatuurprijs van 2023. Komend najaar wordt de prijs uitgereikt. Binnenkort kan het publiek ook meestemmen op het favoriete boek – daarover snel meer.

Esmee Schenck de Jong – Omdat mijn lichaam het wil

Beneveld door de liefde, de lust en soms ook de alcohol beschrijft Esmee haar gevoelsrijke erotische belevenissen met een grote liefde voor taal. Ze krijgt een onverwachte driehoeksverhouding met een studiegenoot, ontdekt verschillende soorten orgasmes, zoekt haar weg in de ethische non-monogamie en beleeft veel, heel veel avonturen met wisselende uitkomsten. Soms absurd, meestal opwindend.

Constant schippert ze tussen haar neurotische aard en haar avontuurzucht, waarbij de laatste het toch telkens weer wint.

Omdat mijn lichaam het wil is een taboe- en genrevrij boek om als een grote reep chocola in een enkele zitting te verslinden. Het is een ode aan de liefde en de seksualiteit als een viering van het leven.

Aya Sabi – Half leven

Een vrouw die in de keuken gerechten vult met verlangens en verdriet. Een dochter die in brieven aftelt tot het weerzien van haar geliefde. Een kleindochter die in essays een taal geeft aan de onherbergzaamheid van familieverbanden.

Half leven onderzoekt hoe het is je te verhouden als moeder, dochter, grootmoeder, echtgenote, weduwe, geliefde, vrouw. De vrouwen reflecteren op zichzelf en hun wereld, maar vooral houden ze elkaar een spiegel voor, terwijl hun levens bewegen, botsen en verstrengelen.

Op zintuiglijke wijze voert Aya Sabi vervlogen en verdrukte herinneringen op, van ontheemding en vervreemding, van Marokko tot de Lage Landen. Een familiekroniek over hoe pijn blijft zingen, generaties openbreekt en verbindt. Over hoe thuis soms de warmte is die een mens afgeeft, maar ook de kilte is die een mens mee kan brengen.

Maral Noshad Sharifi – Citroeninkt

Zie de wereld door de ogen van Talar. Na een zinderende vlucht door Europa strijkt ze met haar ouders en broertje neer in het gereformeerde Moerkapelle. In het dorp is het stil, maar thuis klinken de herinneringen aan de Iraanse revolutie nog na in de slaande deuren. In Moerkapelle wil Talar de wereld opnieuw ontdekken. Er gebeuren vreemde dingen. Haar moeder verstopt haar hoofd in de koelkast. Haar barbiepop mag niet worden uitgepakt. En waarom duwt die jongen in het zwembad alleen haar onder water?

Het autobiografische Citroeninkt is een verhaal zoals je dat zelden leest: verteld door de ogen van een meisje dat nergens thuishoort en daarom overal. Een boek over opgroeien tussen de uitersten van Nederland, over je weg vinden in een wereld die voor anderen lijkt gebouwd. En over moeders die het beter willen doen voor hun dochters maar niet kunnen ontsnappen aan hun verleden.

Suzanna Jansen – De omwenteling

Op een ochtend in 1981 hangt Betsy Jansen-Dingemans een laken buiten. Het is geen wasdag en het laken is niet eens nat. Haar jongste dochter, de auteur, weet: mijn moeder stelt nu een daad, ze sluit zich aan bij de vrouwenbeweging. Betsy is geboren in 1922, het jaar waarin vrouwen voor het eerst kunnen stemmen. Toch tellen ze amper mee: ze krijgen minder loon, worden op hun trouwdag ontslagen en zijn bij wet handelingsonbekwaam. Honderd jaar later heeft haar dochter meer rechten en is haar wereld groter dan de huiskamer.

In geen enkele eeuw veranderde het leven van vrouwen zo sterk – en daarmee dat van ons allemaal. Vanuit het perspectief van haar moeder, haar oudere zus en zichzelf vertelt Suzanna Jansen hoe vrouwen leefden binnen de marges van ondergeschiktheid en dienstbaarheid, en hoeveel strijd het kostte zich daaraan te ontworstelen. Met het verstrijken van de tijd ontdekt Betsy dat een vrouw ook naar een ander leven mag verlangen.

In haar persoonlijke, meeslepende stijl legt Suzanna Jansen in De omwenteling de anatomie bloot van de tergend trage, maar niet te stuiten omwenteling van de emancipatie. En ze toont dat de genderverhoudingen van onze tijd hierin hun wortels hebben. Suzanna Jansen weet in De omwenteling als geen ander met een klein verhaal een grote geschiedenis te vertellen.

Hanan Faour – Schervenstad

Nadine en haar tweelingbroer Isaac zijn op hun veertiende door het stukgelopen huwelijk van hun ouders ook van elkaar gescheiden. Isaac vertrekt met hun Libanese vader naar diens geboorteland, terwijl Nadine met hun Nederlandse moeder achterblijft in Noord-Limburg. Als de wereld jaren later wordt opgeschrikt door een explosie in de haven van Beiroet, weet Nadine één ding zeker: ze moet erheen.

Mischa Blok – Mama Lee

Het bijzondere en aangrijpende verhaal over de zoektocht van Mischa Blok naar haar biologische moeder in Zuid-Korea, dat de lezer diep zal raken

Een kindje wordt te vondeling gelegd op een pleintje in Zuid-Korea, met op haar kleding een briefje waar haar naam en haar geboortedatum op staan. Ze wordt gevonden, naar het kindertehuis gebracht en geadopteerd door Nederlandse ouders. Een prachtig verhaal, strik eromheen, klaar.

Maar zevenendertig jaar later blijkt dit verhaal niet te kloppen. Ze is helemaal niet te vondeling gelegd, haar vader heeft haar op een dag zelf naar het kindertehuis gebracht. En dat besef, dat verandert alles. De manier waarop ze naar haar adoptie kijkt. De manier waarop ze zelf liefheeft.

Ze kan niet anders dan op zoek gaan naar antwoorden. Waarom heeft haar moeder haar bij haar vader achtergelaten? Hoe kun je als vader je kind wegdoen? Wie kan haar het ware verhaal vertellen over die eerste levensjaren? Mischa gaat op zoek, en ze belooft zichzelf: dit wordt de allerlaatste poging om haar te zoeken, daarna moet ze door. Zoals echte Koreanen doen. Maar het enige wat ze van haar moeder weet, is haar naam: Pyung Soon Lee. Oftewel, Mama Lee.

Marion Bloem – Meisjes uit het dorp

Tegen het decor van het dorp in de jaren vijftig en zestig, herinnert Ramona zich haar puberteit, jonge hartstocht, en de onverwerkte trauma’s van haar ouders. Koos ze voor loyaliteit voor familie of voor vriendschap, en hoe balanceerde ze tussen aanpassing en behoud van eigenheid?

Haar oudere zus wist zich voortdurend te omringen met vriendinnen, zelf had ze pen en papier als toevlucht. Ze schrijft over zusjesliefde en meisjesvriendschap in de tijd waarin een tv bijzonder was, de anticonceptiepil nog niet beschikbaar, maar flowerpower al wel geproefd. Een periode waarin haar ouders zich soms afvroegen of de vlucht naar Nederland wel de juiste keuze was geweest.

Hassnae Bouazza – Een koffer vol citroenen

Een koffer vol citroenen van Hassnae Bouazza is een liefdevol portret over de kracht van moederliefde. Het is in een koekjeswinkel op het vliegveld van Casablanca dat Hassnae Bouazza zich realiseert dat ze met het plotse overlijden van haar moeder meer is kwijtgeraakt dan alleen een ouder. In Een koffer vol citroenen beschrijft ze hun liefdevolle relatie, de rauwe pijn van het verlies, de wonderlijke begrafenisondernemer met wie de familie opgezadeld wordt en de zoektocht naar een gelukkig leven zonder een onmiskenbaar thuis.

Een koffer vol citroenen van Hassnae Bouazza is een intiem portret van een moeder en dochter. Over het verwarrende gevoel van ontheemding, de paradox van ‘de ander’ zijn, de kracht van onzichtbare moeders en de blijvende troost van smaken en geuren.

‘Als je opgroeit in een wit dorpje, waar je nooit het gevoel hebt gekregen dat je geaccepteerd wordt, dan nestelt zich dat in je DNA. Het gevoel van minachting, van racisme. Mijn moeder was mijn baken in mijn leven, zij zorgde voor troost en geborgenheid en gaf me het gevoel erbij te horen. Bij haar, bij de wereld, al was zij zelf ook een buitenstaander.’

Tatjana Almuli – Ik zal je nooit meer

Als Tatjana zestien is overlijdt haar moeder. Aan rouwen komt ze niet toe, ze gaat het verdriet jarenlang uit de weg. Wanneer ze het niet meer kan ontlopen, groeit ook de behoefte haar moeder opnieuw te leren kennen.

Wie was ze voordat ze Tatjana’s moeder was? Hoe zag haar vrijgevochten bestaan eruit op het Amerikaanse eiland waar ze op haar 21ste naartoe trok? En waarom heeft ze eigenlijk zo jong alles in Nederland achter zich gelaten? Het antwoord op die laatste vraag stelt het leven van Tatjana’s moeder in een heel ander daglicht.

Ik zal je nooit meer is een roman over uitgestelde rouw, oude familiegeheimen, en een dochter die de moeder die ze te vroeg verloor toch nog een beetje terugvindt.

Alejandra Ortiz – De waarheid zal me bevrijden

In een klein dorp in Mexico leeft de jonge Alejandra een uitzichtloos bestaan. Door armoede gedreven en op zoek naar genegenheid, verkoopt ze al op haar dertiende haar lichaam. Ondertussen leert ze dat ze anders is, dat het hier voor haar niet veilig is. Ze gaat naar de VS, maar zonder papieren is het leven ook daar niet gemakkelijk.

In 2015 komt Alejandra aan op Schiphol en krijgt ze een enkeltje Ter Apel. Ondanks grote tegenspoed – de stroperige procedures, afwijzingen en depressie – houdt ze haar ultieme zoektocht naar vrijheid vol. Ze verlangt te leven, lief te hebben en te zijn wie ze werkelijk is.

De waarheid zal me bevrijden is het aangrijpende verhaal van Alejandra, een trans vrouw op zoek naar een veilig thuis. Bij vlagen een verdrietig verhaal, maar levenslust en doorzettingskracht overheersen van begin tot eind.