Essay Anja Meulenbelt: Maar wat ís vrouwenhaat nu eigenlijk?
Vrouwenhaat is helaas nog steeds, gezien de vrouwen die momenteel de politiek verlaten, een actueel thema. Anja Meulenbelt gaat na waar die misogynie vandaan komt na een halve eeuw vrouwenemancipatie. “Bij elke historische stap voorwaarts die vrouwen maken, komt er protest. Alsof dat altijd gelijk staat aan een stap achteruit voor mannen.”
Door Anja Meulenbelt
“Vrouwen moeten leren om weerbaarder te worden”, zegt actrice en schrijfster Maryam Hassouni, “vrouwen moeten leren om verbaal assertief te worden”, zegt opiniemaakster Stella Bergsma, als antwoord op de vraag wat we kunnen doen aan de toenemende vrouwenhaat op de social media. We lezen het in het juni/juli nummer van Opzij – dat deze vrouwen, en bedrijfskundige en columniste Yesim Candan naar hun ervaringen vroeg. Daar zijn we natuurlijk voor, dat vrouwen assertiever en weerbaarder worden. Maar wacht even, zijn het nou juist niet de vrouwen die dat al zijn, die de meeste shit over zich heen krijgen, zoals minister Sigrid Kaag, of parlementariër Sylvana Simons – vrouwen die voor hun mening uitkomen, die in het openbaar hun mond opendoen, die zichtbaar zijn, die hun nek uitsteken? Die de brutaliteit hebben om te denken dat vrouwen in deze tijd het recht hebben om zich uit te spreken, op een podium te staan, zich te laten verkiezen als volksvertegenwoordiger, burgemeester te worden, zijn zij juist niet degenen die behalve op goor gescheld zelfs op doodsbedreigingen kunnen rekenen?
We hebben nu een halve eeuw vrouwenemancipatie achter de rug. In twee generaties zijn we van huisvrouwen die thuis hoorden te zitten veranderd in moderne vrouwen die vanzelfsprekend, net als mannen, buitenshuis werken. We zijn dus al zelfstandiger. Maar betekent dit dat er nu minder geweld tegen vrouwen is? Helaas, dat is niet zo. De vraag is: hoe komt dat?
Er is natuurlijk niet één antwoord omdat er veel verschillende soorten geweld zijn. Maar één ding weten we, er is een relatie tussen gewelddadigheid en mannelijkheid. En nee, ik weet dat er nog steeds veel mensen zijn die ervan uitgaan dat dat nu eenmaal de aard van het (mannelijke) beestje is, maar er is nog nooit een gen aangetoond dat van mannen een geweldpleger maakt, en aan de hormonen kan het ook niet liggen. Ik ga ervan uit dat ‘mannelijkheid’ grotendeels een aangeleerd repertoire aan gedrag is, want net zoals Simone de Beauvoir zei dat vrouwen niet als vrouwen worden geboren, geldt dat uiteraard ook voor mannen.
De logica van vrouwenhaat
Femicide, moord, is de meest extreme vorm van vrouwenhaat, maar ook al is het extreem, het zegt iets over de redenen waarom er mannen zijn die een vrouw liever helemaal kapotmaken dan haar kwijt te raken. Niet omdat ze een vrouw is, maar omdat ze een vrouw is die niet doet wat hij wil. En dat zegt iets over zijn opvattingen over zichzelf als man. Waar hij denkt recht op te hebben.
Vrouwen worden ook verlaten, en kunnen daar uiteraard volstrekt ontdaan door zijn. Maar het komt vrijwel niet voor dat vrouwen dan overgaan tot moord.
Vrouwen worden ook verlaten, en kunnen daar uiteraard volstrekt ontdaan door zijn. Maar het komt vrijwel niet voor dat vrouwen dan overgaan tot moord. De veel minder vaak voorkomende moord door vrouwen op hun partner is juist opvallend vaak om de tegenovergestelde reden: vrouwen die in wanhoop hun man vermoorden omdat ze niet weten hoe ze anders van hem af kunnen komen. Zie de indrukwekkende documentaire van Coco Schrijber, Look what you made me do.
Schrijfster en filosofe Kate Manne heeft een boek geschreven over de logica van misogynie – vrouwenhaat dus – getiteld Down Girl (2018) waar ze poneert dat vrouwenhaat niet tegen alle vrouwen is gericht, maar tegen vrouwen die niet aan de verwachtingen voldoen van mannen. Het gaat dus om de ingebakken ideeën over hoe vrouwen horen te zijn. En daarmee komen we veel dichter bij een antwoord op de vraag hoe het komt dat geweld tegen vrouwen niet is afgenomen, nu vrouwen in doorsnee onafhankelijker zijn. Eerder, en dat is een pijnlijke conclusie, is dat het juist de grotere zelfstandigheid van zoveel vrouwen is die in ieder geval bij een deel van de mannen een klaarliggende nog latente agressie op doet vlammen.
Verder lezen? Het hele stuk lees je in de nieuwste Opzij. Een abonnement is zo gepiept. Nergens aan vastzitten? Lees dit nummer fysiek of digitaal via onze site of via Blendle.
