In de nieuwe OPZIJ: Boekrecensies kennen een forse genderbias ten gunste van mannelijke schrijvers (2)
In 2010 schreef VIDA, the Critical Management Studies Women’s Association in de VS een rapport dat destijds als een bom insloeg. De strekking: boekrecensies kennen een forse genderbias ten gunste van mannelijke schrijvers.Als we ons beperken tot ons eigen land, dan is er Pointer, het programma gebruikte data van het CPNB en voegde er heel veel eigen onderzoek aan toe. Er werd beslist grondig gewerkt: bijna 50.000 Nederlandstalige bestsellers, verschenen tussen 2005 en 2020, werden bekeken met een focus op de destijds verschenen recensies. En toegekende prijzen.
Conclusies
In de onderzochte periode kwamen mannen anderhalf keer zo vaak voor in de bestsellerlijsten dan vrouwen. Mannen wonnen 75 procent van de prijzen.
De eerder aangehaalde genderbias waarover VIDA rapporteerde is er ook in Nederland, het zal de lezer niet verbazen. In recensies worden mannelijke auteurs structureel anders behandeld, mannen worden als vanzelf kwaliteiten toegedicht die bij de beoordeling van vrouwen niet voor op de tong liggen, daar gelden kennelijk ander normen. Het lijkt daarbij niet veel uit te maken of de recensie door een vrouw of een man is geschreven.
Opvallend is dat de persoon van de verteller of hoofdpersoon in een boek allesbepalend lijkt te zijn. Is dat een man, dan is succes sneller verzekerd. Mannelijke auteurs gebruiken een man ook overwegend in die rol, in bijna tweederde van de gevallen. Is de auteur een vrouwen, dan is het minder dan de helft.
Waarom is dit belangrijk?
Als er overwegend vanuit een mannelijk vertellersperspectief wordt gelezen, dan blijft de mannelijke blik op alles dominant. In de Personagebank, opgezet door studenten, werden – de stand van 2021 – 1.517 personages in Nederlandstalige boeken geregis-treerd. Wat blijkt: vrouwen zijn hel vaak huisvrouw, prostituée, verpleegkundige. Mannen zijn eerder arts. Dat werkt door in alles. De leeslijsten op middelbare scholen tellen op elke vrouw nog steeds drie mannen. In 2020 eindigde Annejet van der Zijl met Sonny Boy als enige vrouw op de laatste plaats van de Top Tien van meest gelezen boeken op Havo/VWO.
De – of tenminste één – sleutel is in handen van het onderwijs. Want ook de Top Tien van door docenten Nederlands aan hun leerlingen aangeraden boeken telde in 2020 maar drie titels van vrouwelijke auteurs.
LEES VERDER IN DE NIEUWE OPZIJ